मनुष्य आणि इतर सस्तन प्राण्यांच्या बाबतीत, एखाद्या जीवाची अभिवृद्धी परिपक्वतेवर थांबू शकते किंवा अनेक वनस्पतींप्रमाणेच ती आयुष्यभर चालू राहू शकते. मानवांमध्ये, केस आणि नखे यासारखे शरीराचे काही भाग आयुष्यभर वाढत राहतात. या लेखात आपण अभिवृद्धी म्हणजे काय जाणून घेणार आहोत.
अभिवृद्धी म्हणजे काय
अभिवृद्धी म्हणजे हळूहळू वाढण्याची किंवा विकासाची प्रक्रिया आहे. अभिवृद्धी ही एक महत्त्वपूर्ण परिणाम किंवा घटना आहे किंवा ही एक विकसित किंवा प्रगत अवस्था किंवा स्वरूप आहे. अभिवृद्धी म्हणजे कमी किंवा सोप्यापासून उच्च किंवा अधिक जटिल स्वरूपाचा विकास किंवा उत्क्रांती. सजीव वस्तू त्यांच्या आयुष्यभर वाढतात. तथापि, ही एक प्रक्रिया आहे जी अधूनमधून आणि टप्प्याटप्प्याने होते. अभिवृद्धी सहसा एकवचनी पेशीच्या उपस्थितीने सुरू होते.
ही पेशी वनस्पतींप्रमाणेच विशिष्ट प्रदेशात गुणाकार आणि मोठी होऊ शकते किंवा ती विविधता आणू शकते आणि प्राण्यांमध्ये दिसल्याप्रमाणे जीवसृष्टीच्या विविध भागांमध्ये अभिवृद्धी होऊ शकते. पर्यावरणीय आणि अंतर्गत घटकांसह अनेक घटक हे ठरवतात की जीव किती लवकर किंवा किती हळू वाढेल. या घटकांमधील शतकानुशतके बदलांनी आजपर्यंत सजीवांचा विकास आणि वाढ कसा होतो यावर प्रभाव टाकला आहे.
अभिवृद्धीचे प्रकार
1. प्राण्यांमध्ये – प्राण्यांसाठी, अभिवृद्धीची प्रक्रिया वनस्पतींपेक्षा वेगळी असते. उदाहरणार्थ, वनस्पतींच्या विपरीत, पेशी विभाजन आणि वाढ केंद्रीकृत ठिकाणी स्थित नसून त्या प्राण्यांमध्ये पसरतात.
प्राण्यांच्या बाबतीतही पेशींची अभिवृद्धी आणि विभागणी वेगात बदलते. या पेशींच्या वाढीमुळे, ऊतींच्या निर्मितीला प्रोत्साहन मिळते, ज्यामुळे नंतर अवयव तयार होतात.
2. पेशींमध्ये – पेशी जेव्हा वस्तुमान आणि भौतिक आकाराने मोठ्या होतात तेव्हा त्यांची अभिवृद्धी होते. पेशींची वाढ हा सर्व जीवांच्या वाढीचा मुख्य भाग आहे कारण सर्व सजीव पेशींनी बनलेले असतात.
बर्‍याचदा, पेशी मायटोसिसच्या प्रक्रियेद्वारे गुणाकार करतात, जो पेशींच्या वाढीचा एक प्रकार आहे जो मूळ पेशीला दोन अनुवांशिकदृष्ट्या समान कन्या पेशींमध्ये विभाजित करतो.
3. वनस्पतींमध्ये – वनस्पतींमध्ये, अभिवृद्धी जेव्हा स्टेम आणि रूट लांब होतात किंवा वनस्पतीचे नवीन भाग विकसित होतात तेव्हा असे होते. पेशींचे विभाजन आणि वाढ या दोन्ही गोष्टी वनस्पतींच्या आकारमानात वाढ होण्यास हातभार लावतात. पेशींच्या वाढीमुळे वनस्पती मोठी होईल तर विभाजनामुळे वनस्पतीमध्ये असलेल्या पेशींची संख्या वाढेल.
हे सुद्धा वाचा-
