भारत हा दक्षिण आशियातील देश आहे. लोकसंख्येच्या बाबतीत हा दुसऱ्या क्रमांकाचा देश आहे आणि क्षेत्रफळानुसार सातव्या क्रमांकाचा देश आहे. या लेखात आपण भारतातील राज्य व राजधानी सोबतच केंद्रशासित प्रदेशांची पूर्ण यादी पाहणार आहोत, तत्पूर्वी भारताबद्दल थोडक्यात माहिती आपण जाणून घेऊया.

भारताच्या पश्चिमेला पाकिस्तान, ईशान्येला चीन, नेपाळ आणि भूतान, पूर्वेला बांगलादेश आणि म्यानमार यांच्या सीमा आहेत. हिंद महासागरात नैऋत्येला मालदीव, दक्षिणेला श्रीलंका आणि आग्नेयेला इंडोनेशियाशी सागरी सीमा आहे. त्याच्या उत्तरेला हिमालय पर्वत आणि दक्षिणेला हिंदी महासागर आहे. आग्नेयेला बंगालचा उपसागर तर पश्चिमेला अरबी समुद्र आहे.
भारतात १.२१ अब्ज लोक राहतात. त्यात राहणाऱ्या लोकसंख्येनुसार भारत हा दुसऱ्या क्रमांकाचा देश असून चीन पहिल्या क्रमांकावर आहे. 2030 पर्यंत भारत पहिला असेल असे तज्ज्ञांचे मत आहे. सुमारे 65% भारतीय ग्रामीण भागात राहतात आणि शेती किंवा शेतीशी निगडीत व्यवसायावर अवलंबून आहेत. मुंबई, कोलकाता, दिल्ली, चेन्नई, बंगलोर, हैदराबाद आणि अहमदाबाद ही भारतातील सर्वात मोठी शहरे आहेत. भारतात 23 अधिकृत भाषा आहेत. भारतात एकूण १,६२५ भाषा बोलल्या जातात.
भारताची राजधानी नवी दिल्ली आहे. भारत हा एक द्वीपकल्प आहे, जो दक्षिणेला हिंदी महासागर, पश्चिमेला अरबी समुद्र आणि पूर्वेला बंगालचा उपसागर आहे. भारताची किनारपट्टी सुमारे 7,517 किमी लांबीची आहे. भारत जगातील तिसऱ्या क्रमांकाची सर्वात मोठी लष्करी शक्ती आहे आणि ते अण्वस्त्रधारी राष्ट्र देखील आहे.
2014 च्या शेवटच्या तिमाहीत G20 विकसनशील राष्ट्रांमध्ये भारताची अर्थव्यवस्था पीपल्स रिपब्लिक ऑफ चायना बदलून जगातील सर्वात वेगाने वाढणारी अर्थव्यवस्था बनली. भारताची साक्षरता आणि संपत्तीही वाढत आहे. न्यू वर्ल्ड वेल्थ नुसार, भारत 5.6 ट्रिलियन डॉलर्सच्या एकूण वैयक्तिक संपत्तीसह जगातील सातव्या क्रमांकाचा श्रीमंत देश आहे.
मात्र तरीही त्यात गरिबी आणि भ्रष्टाचारासारखे अनेक सामाजिक आणि आर्थिक प्रश्न आहेत. भारत जागतिक व्यापार संघटनेचा (WTO) संस्थापक सदस्य आहे आणि त्याने क्योटो प्रोटोकॉलवर स्वाक्षरी केली आहे. हिंदू धर्म, बौद्ध, शीख, इस्लाम आणि ख्रिश्चन या पाच सर्वात लोकप्रिय जागतिक धर्मांसह अनेक भिन्न धर्मांचे लोक भारतात राहतात.
भारतातील राज्य व राजधानी
क्रमांक | राज्य | राजधानी |
1. | आंध्र प्रदेश | अमरावती |
2. | अरुणाचल प्रदेश | ईटानगर |
3. | असम | दिसपुर |
4. | बिहार | पटना |
5. | छत्तीसगढ़ | रायपुर |
6. | गोवा | पणजी |
7. | गुजरात | गांधीनगर |
8. | हरियाणा | चंडीगढ़ |
9. | हिमाचल प्रदेश | शिमला |
10. | झारखंड | रांची |
11. | कर्नाटक | बेंगलुरू |
12. | केरल | तिरुवनंतपुरम |
13. | मध्य प्रदेश | भोपाल |
14. | महाराष्ट्र | मुंबई |
15. | मणिपुर | इंफाल |
16. | मेघालय | शिलांग |
17. | मिजोरम | आइजोल |
18. | नागालैंड | कोहिमा |
19. | ओडिशा | भुवनेश्वर |
20. | पंजाब | चंडीगढ़ |
21. | राजस्थान | जयपुर |
22. | सिक्किम | गंगटोक |
23. | तमिलनाडु | चेन्नई |
24. | तेलंगना | हैदराबाद |
25. | त्रिपुरा | अगरतला |
26. | उत्तर प्रदेश | लखनऊ |
27. | उत्तराखंड | देहरादून |
28. | पश्चिम बंगाल | कोलकाता |
केंद्रशासित प्रदेश
क्रमांक | केंद्रशासित प्रदेश | राजधानी |
01. | अंडमान एवं निकोबार द्वीप समूह | पोर्ट ब्लेयर |
02. | चंडीगढ़ | चंडीगढ़ |
03. | दादर नगर हवेली एवं दमन और दीप | दमन |
04. | दिल्ली | नई दिल्ली |
05. | जम्मू कश्मीर | श्रीनगर |
06. | लद्दाख | लेह |
07. | लक्षदीप | कवरत्ती |
08. | पुददुचेरी | पुददुचेरी |
हे सुद्धा वाचा –