भारत भौगोलिकदृष्ट्या जगातील सातव्या क्रमांकाचा देश आहे, तर लोकसंख्येच्या बाबतीत चीननंतरचा दुसरा सर्वात मोठा देश आहे. सध्या भारत 28 राज्ये आणि 8 केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये विभागलेला आहे. 2021 पर्यंत एकूण 748 जिल्हे आहेत, भारताच्या 2011 च्या जनगणनेतील 640 आणि 2001 च्या भारताच्या जनगणनेमध्ये 593 नोंदवले गेले होते. जर तुम्हाला भारतातील सर्वात मोठा जिल्हा कोणता आहे माहिती नसेल तर आम्ही याबद्दल सविस्तर माहिती देणार आहोत.
भारतातील सर्वात मोठा जिल्हा कोणता आहे
भारतातील सर्वात मोठा जिल्हा गुजरात राज्यातील कच्छ आहे. 45,674 किमी² क्षेत्रफळ असलेला हा भारतातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. कच्छ जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ हरयाणा (44,212 किमी 2) आणि केरळ (38,863 किमी 2) या राज्यांच्या संपूर्ण क्षेत्रापेक्षा मोठे आहे. कच्छची लोकसंख्या सुमारे 2,092,371 आहे. यात 10 तालुके, 939 गावे आणि 6 नगरपालिका आहेत. कच्छ जिल्ह्यात कच्छी भाषा बोलणाऱ्या कच्छी लोकांचे घर आहे.
कच्छचा शब्दशः अर्थ असा होतो की जे मधूनमधून ओले आणि कोरडे होते; या जिल्ह्याचा एक मोठा भाग कच्छचे रण म्हणून ओळखला जातो जो उथळ ओलसर जमीन आहे जी पावसाळ्यात पाण्यात बुडते आणि इतर हंगामात कोरडी होते. हाच शब्द कासवासाठी संस्कृतमध्येही वापरला जातो. रण हे त्याच्या दलदलीच्या मिठाच्या फ्लॅट्ससाठी ओळखले जाते जे प्रत्येक हंगामात पावसाळ्याच्या पावसापूर्वी उथळ पाणी कोरडे झाल्यानंतर बर्फ पांढरे होते.
हा जिल्हा पर्यावरणाच्या दृष्टीने महत्त्वाच्या बन्नी गवताळ प्रदेशांसह त्यांच्या हंगामी पाणथळ पाणथळ प्रदेशांसाठी देखील ओळखला जातो जो कच्छच्या रणाचा बाह्य पट्टा बनवतो. कच्छ जिल्हा हा कच्छचे आखात आणि दक्षिण आणि पश्चिमेला अरबी समुद्राने वेढलेला आहे, तर उत्तरेकडील आणि पूर्वेकडील भाग कच्छच्या ग्रेट आणि लिटल रण (हंगामी ओल्या जमिनींनी) वेढलेले आहेत.
जेव्हा त्याच्या नद्यांवर जास्त धरणे बांधली गेली नव्हती, तेव्हा कच्छचे रण वर्षाचा बराचसा भाग ओलसर राहिले. आजही, हा प्रदेश वर्षाचा महत्त्वपूर्ण भाग ओलाच राहतो. 2011 च्या जनगणनेनुसार जिल्ह्याची लोकसंख्या 2,092,371 होती, त्यापैकी 30% शहरी होती.
कच्छ जिल्ह्यात नोंदणीकृत मोटार वाहनांचा नोंदणी क्रमांक GJ-12 ने सुरू होतो. हा जिल्हा रस्ते, रेल्वे आणि हवाई मार्गाने जोडलेला आहे. जिल्ह्यात चार विमानतळ आहेत: नलिया, कांडला, मुंद्रा आणि भुज. भुज हे मुंबई विमानतळाशी चांगले जोडलेले आहे. सीमावर्ती जिल्हा असल्याने कच्छमध्ये लष्कर आणि हवाई दल दोन्हीही आहेत.
इतिहास – 1947 मध्ये भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर, कच्छने भारताच्या वर्चस्वात प्रवेश केला आणि स्वतंत्र आयुक्तालयाची स्थापना केली. हे 1950 मध्ये भारताच्या संघराज्यात एक राज्य बनले होते. 1956 मध्ये या राज्यात भूकंप झाला होता.
1 नोव्हेंबर 1956 रोजी, कच्छ राज्य बॉम्बे राज्यात विलीन झाले, जे 1960 मध्ये गुजरात आणि महाराष्ट्र या नवीन भाषिक राज्यांमध्ये विभागले गेले आणि कच्छ हा कच्छ जिल्हा म्हणून गुजरातचा भाग बनला. 1998 मध्ये उष्णकटिबंधीय चक्रीवादळ आणि 2001 मध्ये झालेल्या भूकंपाचा या जिल्ह्याला फटका बसला होता. त्यानंतरच्या वर्षांत राज्यात वेगाने औद्योगिकीकरण आणि पर्यटनात वाढ झाली.
भूगोल – कच्छ जिल्हा, 45,091.895 चौरस किलोमीटर, भारतातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. भौगोलिकदृष्ट्या जिल्ह्याच्या मध्यभागी असलेले भूज शहर हे प्रशासकीय मुख्यालय आहे. गांधीधाम हे कच्छची आर्थिक राजधानी आहे. रापर, नखतरणा, अंजार, मांडवी, माधापर, मुंद्रा आणि भचाऊ ही इतर प्रमुख शहरे आहेत. कच्छमध्ये ९६९ गावे आहेत. काला डुंगर (ब्लॅक हिल) हे कच्छमधील सर्वात उंच बिंदू 458 मीटर (1,503 फूट) आहे.
हे सुद्धा वाचा –
