Digital Currency ची उपयुक्तता भौतिक चलनांसारखीच आहे. ते वस्तू खरेदी करण्यासाठी आणि सेवांसाठी पैसे देण्यासाठी वापरले जाऊ शकतात. आज अनेक देश त्यांच्या देशात डिजिटल करेंसी ला सरकारी मान्यता देण्याच्या मार्गावर आहेत. येत्या काही दिवसांत हे चलन अनेक देशांत रूढ होणार आहे. ह्या लेखात आपण Digital Currency म्हणजे काय, डिजिटल करेंसी चे प्रकार व फायदे नुकसान जाणून घेणार आहोत.
Digital Currency म्हणजे काय
Digital Currency हे चलनाचे एक रूप आहे जे केवळ डिजिटल किंवा इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात उपलब्ध आहे. याला Digital Money, Electronic Money, Electronic Currency किंवा Cybercash असेही म्हणतात. डिजिटल करेंसीना भौतिक स्वरूप नसते, ते फक्त डिजिटल स्वरूपात उपलब्ध असतात. याचा अर्थ तुम्ही त्याला स्पर्श करू शकत नाही. ते तुमच्या इंटरनेट खात्यावर साठवले जाते. Digital Currency चा समावेश असलेले व्यवहार संगणक किंवा इंटरनेट नेटवर्कशी कनेक्ट केलेले Electronic wallet वापरून केले जातात.
याउलट, नोटा आणि नाणी यांसारखी भौतिक चलने मूर्त आहेत, याचा अर्थ असा की तुम्ही त्यांना स्पर्श करू शकता आणि ते थेट दुसऱ्याला देऊ शकता. याचा अर्थ असा की आपण जी बँक-नोटा किंवा नाणी वापरतो, तो भौतिक पैसा असतो आणि जो आपण फक्त इंटरनेटच्या माध्यमातून खर्च करू शकतो तो म्हणजे डिजिटल पैसा.
Digital Currency त्वरित व्यवहार सक्षम करतात, जे देशांच्या सीमा देखील थांबवू शकत नाहीत. उदाहरणार्थ, आज यूएस मध्ये राहणाऱ्या व्यक्तीला सिंगापूरमध्ये राहणाऱ्या प्रतिपक्षाला डिजिटल करेंसीत पैसे देणे लगेच शक्य आहे, जर ते दोघे एकाच नेटवर्कशी कनेक्ट केलेले असतील. जर हा व्यवहार सामान्य असेल तर निःसंशयपणे वेळ लागेल.
Digital Currency चे प्रकार
1. क्रिप्टोकरन्सी (Cryptocurrency)
क्रिप्टोकरन्सी ही डिजिटल करेंसी आहे जी नेटवर्कवरील व्यवहार सुरक्षित आणि सत्यापित करण्यासाठी क्रिप्टोग्राफी वापरतात. अशा चलनांच्या निर्मितीचे व्यवस्थापन आणि नियंत्रण करण्यासाठी क्रिप्टोग्राफी देखील वापरली जाते. बिटकॉइन आणि इथरियम ही क्रिप्टोकरन्सीची उदाहरणे आहेत. अधिकारक्षेत्रावर अवलंबून, क्रिप्टोकरन्सी नियंत्रित केल्या जाऊ शकतात किंवा नसू शकतात.
2. आभासी चलन (Virtual Currency)
व्हर्च्युअल चलने ही अनियंत्रित डिजिटल करेंसी आहे जी एका संस्थापक संस्थेद्वारे नियंत्रित केली जातात ज्यामध्ये विकासक किंवा प्रक्रियेत सहभागी असलेले विविध भागधारक असतात. व्हर्च्युअल चलने देखील परिभाषित नेटवर्क प्रोटोकॉलद्वारे अल्गोरिदम पद्धतीने नियंत्रित केली जाऊ शकतात.
3. सेंट्रल बँक डिजिटल चलन (Central Bank Digital Currencies)
सेंट्रल बँक डिजिटल चलने (CBDCs) ही देशाच्या मध्यवर्ती बँकेद्वारे जारी केलेली नियंत्रित डिजिटल करेंसी आहे. CBDCs पारंपारिक फिएट चलने पूरक किंवा बदलू शकतात. फियाट चलनाच्या विपरीत, जे भौतिक आणि डिजिटल दोन्ही स्वरूपात अस्तित्वात आहे, CBDC पूर्णपणे डिजिटल स्वरूपात अस्तित्वात आहे. इंग्लंड, स्वीडन आणि उरुग्वे हे काही देश त्यांच्या मूळ फियाट चलनांच्या डिजिटल आवृत्त्या सुरू करण्याच्या योजनांवर विचार करत आहेत.
डिजिटल करेंसी चे फायदे
- जलद व्यवहार प्रक्रिया – Digital Currency सामान्यत: एकाच नेटवर्कमध्ये अस्तित्वात असल्यामुळे आणि मध्यस्थांशिवाय हस्तांतरणे करत असल्यामुळे, डिजिटल चलनांचा समावेश असलेले व्यवहार बरेच जलद किंवा गतिमान असतात.
- भौतिकरित्या संचयित करण्याची आवश्यकता नाही – हे चलन आभासी असल्यामुळे तुम्हाला ते तुमच्या खिशात ठेवण्याची गरज नाही. तुम्ही ते तुमच्या डिजिटल करेंसी खात्यात साठवता, त्यामुळे तुम्ही ते जगाच्या कोणत्याही कोपऱ्यात खर्च करू शकता.
- परवडणारे व्यवहार खर्च – डिजिटल करेंसी नेटवर्कमध्ये थेट परस्परसंवाद सक्षम करतात. उदाहरणार्थ, जोपर्यंत ग्राहक एकाच नेटवर्कमध्ये असतो तोपर्यंत ग्राहक थेट पैसे देऊ शकतो.
डिजिटल करेंसीचे नुकसान
- Internet ची अनिवार्यता – जसे तुम्ही कुठेही भौतिक चलन साठवू शकता. परंतु डिजिटल चलन साठवण्यासाठी तुम्हाला इंटरनेटची आवश्यकता आहे. तुम्ही हे चलन इंटरनेट कनेक्शन आणि इंटरनेट उपकरणाशिवाय वापरू शकत नाही (उदा – Mobile, computer).
- डिजिटल करेंसीत हॅकिंग एक समस्या – त्यांचा डिजिटल उदय डिजिटल चलने हॅकिंगसाठी अधिक संवेदनाक्षम बनवतो. हॅकर्स ऑनलाइन वॉलेटमधून डिजिटल चलन चोरू शकतात किंवा डिजिटल चलनांचा प्रोटोकॉल बदलू शकतात, त्यांना निरुपयोगी बनवू शकतात. क्रिप्टोकरन्सीमध्ये हॅकची अनेक प्रकरणे सिद्ध झाली आहेत, डिजिटल प्रणाली आणि चलने सुरक्षित करणे हे काम चालू आहे.
- डिजिटल चलनाची किंमत अस्थिरता – व्यापारासाठी वापरल्या जाणार्‍या डिजिटल करेंसीच्या किमतीत मोठ्या प्रमाणात चढ-उतार होऊ शकतात. उदाहरणार्थ, क्रिप्टोकरन्सीच्या विकेंद्रित स्वरूपाचा परिणाम खूप कमी भांडवली डिजिटल चलनांमध्ये झाला आहे, ज्यांच्या किमती गुंतवणूकदारांच्या इच्छेनुसार अचानक बदलू शकतात.
हे सुद्धा वाचा –
