आपण या आर्टिकल मध्ये महाराष्ट्रातील साहित्यिक दिनकर गंगाधर केळकर यांची संपूर्ण माहिती सोप्या मराठी भाषेत जाणून घेणार आहोत. जर तुम्हाला Dinkar Gangadhar Kelkar यांच्याबद्दल पुरेशी माहिती नसेल तर नक्की हे आर्टिकल पूर्ण वाचा.
दिनकर गंगाधर केळकर कोण होते
दिनकर गंगाधर केळकर किंवा काकासाहेब केळकर हे भारतीय लेखक, संपादक, कला संग्राहक आणि इतिहासकार होते. पुण्यात राजा दिनकर केळकर वस्तुसंग्रहालयाची स्थापना केल्याबद्दल त्यांचे स्मरण केले जाते. तसेच ते ‘राजा दिनकर केळकर संग्रहालया’चे संस्थापक होते.
ऐतिहासिक साहित्य आणि दुर्मिळ दूरदृष्टी गोळा करण्याच्या या तळमळीने, त्यांनी भूतकाळातील अवशेष जतन केले जे कदाचित कायमचे नाहीसे झाले असतील आणि भविष्यातील पिढ्यांसाठी त्यांचे संस्थात्मकीकरण केले. वारसा आणि संस्कृतीतील त्यांचे निर्दोष योगदान लक्षात घेऊन त्यांना 1978 मध्ये पुणे विद्यापीठाने डॉक्टर ऑफ लेटर्स आणि नंतर 1980 मध्ये भारत सरकारने पद्मश्री या नागरी पुरस्काराने सन्मानित केले.
यामुळे एका व्यक्तिमत्त्वाच्या जीवनाबद्दल उत्सुकता निर्माण होते ज्यांना दररोज शाळेत जाण्याची कल्पना आवडत नव्हती परंतु भारतीय ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक वातावरणाच्या अभ्यासात एक प्रमुख व्यक्ती बनली होती. दिनकर केळकर (ज्यांना प्रेमाने ‘काका’ म्हणून संबोधले जाते) यांचा जन्म 10 जानेवारी 1896 रोजी महाराष्ट्रातील कामशेत या छोट्याशा सुंदर गावात झाला. त्यांचे वडील भारतीय टपाल सेवेत असल्याने, त्यांचे बालपण बेळगाव, पुणे आणि मुंबई अशा ठिकाणी फिरताना, दोन मोठ्या भावांच्या सहवासात गेले जे त्यांचे मित्रही होते.
त्यांचे भाऊ नरहर आणि भास्कर हे अत्यंत मितभाषी होते. ज्या काळात काका पुरातन वास्तू गोळा करण्यात पूर्णपणे गुंतले होते, त्या काळात त्यांच्या कुटुंबाला त्यांचे भाऊ भास्कर राव यांनी आधार दिला. त्यांचा आधार हा वरदान होता, त्यामुळे काकांना त्यांचा संपूर्ण वेळ पुरातन वास्तूंच्या शोधात घालवता आला.
त्यांच्या पुण्यातील वास्तव्यादरम्यान, श्रीपाद महादेव माटे आणि राम गणेश गडकरी यांसारखे त्यांचे शिक्षक, जे त्यांच्या काळातील उत्कृष्ट लेखक होते, त्यांचा दिनकरांवर खूप प्रभाव पडला. यामुळे त्यांच्यातील कवी जागृत झाला आणि त्यांनी लवकरच इतिहासावरील प्रेम व्यक्त करणाऱ्या अनेक कविता रचण्यास सुरुवात केली.
त्यांच्या साहित्यिक प्रयत्नांसाठी त्यांनी ‘अज्ञातवासी’ हे नाव स्वीकारले, ज्याचा शाब्दिक अर्थ ‘अज्ञात जगाचे नागरिक’ असा होतो. त्याच्या कविता आणि इतिहासावरील प्रेमामुळे दिवास्वप्न निर्माण झाले ज्यासाठी त्याला हायस्कूलमधून संघर्ष करावा लागला. त्यांनी मुंबईच्या विल्सन कॉलेजमध्ये विद्यापीठीय शिक्षण घेतले आणि ते मुंबई विद्यापीठातून विद्यापीठातून बाहेर पडणारे सर्वात यशस्वी ठरले.
त्या कॉलेजच्या दिवसांत काकांची एस.ए. डांगे यांच्याशी मैत्री झाली, जे नंतर भारतीय कम्युनिस्ट पक्षाचे प्रमुख सदस्य बनले आणि ते आयुष्यभराचे नाते बनले. कवितेवरील प्रेमामुळे ते तत्कालीन मराठी भाषेतील प्रमुख कवींच्याही जवळ गेले.
1913 मध्ये कमलाबाईंसोबत झालेला त्यांचा विवाह हा त्यांच्या आयुष्यातील महत्त्वाचा प्रसंग ठरला. ते दोघेही किशोरवयीन होते जे आधुनिक भाषेत बालविवाह होते. त्यांचे 67 वर्षांचे वैवाहिक जीवन प्रसंगमय होते. कमलाबाई दिनकरसाठी परिपूर्ण पूरक ठरल्या आणि तिच्या भक्कम पाठिंब्यामुळे ते जे काही केले ते साध्य करू शकले. याच काळात दिनकर यांनी एक नवीन छंद सुरू केला ज्यामुळे त्यांना म्युझ्युलॉजिस्टची ओळख मिळाली आणि त्याची पराकाष्ठा ‘राजा दिनकर केळकर संग्रहालया’च्या स्थापनेपर्यंत झाली. केळकर 17 मार्च 1990 रोजी मरण पावले.
