ई-कॉमर्स हा इलेक्ट्रॉनिक कॉमर्स किंवा अगदी इंटरनेट कॉमर्ससाठी लोकप्रिय शब्द आहे. या नावावरूनच याच्या अर्थाचा संदर्भ येतो. ज्यामध्ये वस्तू आणि सेवांचे व्यवहार, निधीचे हस्तांतरण आणि डेटाची देवाणघेवाण यांचा समावेश होतो. जर तुम्हाला ई कॉमर्स म्हणजे काय व E-Commerce चे फायदे आणि तोटे काय आहेत याबद्दल पुरेशी माहिती नसेल तर आम्ही येथे सविस्तर माहिती दिली आहे.
ई कॉमर्स म्हणजे काय
ई कॉमर्स (E-Commerce) म्हणजे इंटरनेटाद्वारे वस्तु आणि सेवांची करता येणारी खरेदी आणि विक्री होय. ई-कॉमर्सला इलेक्ट्रॉनिक कॉमर्स किंवा इंटरनेट कॉमर्स असेही म्हणतात. या सेवा इंटरनेट नेटवर्कवर ऑनलाइन पुरविल्या जातात. पैसे, निधी आणि डेटाचे व्यवहार देखील ई-कॉमर्स म्हणून मानले जातात.
ई-कॉमर्सची मानक व्याख्या म्हणजे एक व्यावसायिक व्यवहार जो इंटरनेटवर होतो. Amazon, Flipkart, Shopify, Myntra, Ebay, Quikr, Olx सारखी ऑनलाइन स्टोअर ही ई-कॉमर्स वेबसाइटची उदाहरणे आहेत. 2020 पर्यंत, जागतिक रिटेल ई-कॉमर्स $27 ट्रिलियन पर्यंत पोहोचू शकेल. ई-कॉमर्सचे फायदे आणि तोटे काय आहेत आणि त्याचे प्रकार काय आहेत याबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया.
ई-कॉमर्स मॉडेल्सचे प्रकार
इलेक्ट्रॉनिक कॉमर्सचे चार मुख्य प्रकारांमध्ये वर्गीकरण करता येते. या वर्गीकरणाचा आधार म्हणजे व्यवहारात गुंतलेले पक्ष आहेत. ते चार मूलभूत इलेक्ट्रॉनिक कॉमर्स मॉडेल याप्रमाणे आहेत:
- व्यवसाय ते व्यवसाय
हा व्यवसाय ते व्यवसाय व्यवहार आहे. येथे कंपन्या एकमेकांसोबत व्यवसाय करत आहेत. अंतिम ग्राहक यात गुंतलेला नाही. त्यामुळे ऑनलाइन व्यवहारांमध्ये केवळ उत्पादक, घाऊक विक्रेते, किरकोळ विक्रेते इ.
- व्यवसाय ते ग्राहक
व्यवसाय ते ग्राहक. येथे कंपनी त्यांच्या वस्तू आणि/किंवा सेवा थेट ग्राहकांना विकेल. ग्राहक त्यांच्या वेबसाइट्स ब्राउझ करू शकतात आणि उत्पादने, चित्रे पाहू शकतात, पुनरावलोकने वाचू शकतात. मग ते त्यांची ऑर्डर देतात आणि कंपनी थेट त्यांच्याकडे माल पाठवते. लोकप्रिय उदाहरणे म्हणजे Amazon, Flipkart, Jabong इ.
- ग्राहक ते ग्राहक
ग्राहक ते ग्राहक, जिथे ग्राहक एकमेकांशी थेट संपर्कात असतात. कोणत्याही कंपनीचा सहभाग नाही. हे लोकांना त्यांच्या वैयक्तिक वस्तू आणि मालमत्ता थेट इच्छुक पक्षाला विकण्यास मदत करते. सहसा, कार, बाईक, इलेक्ट्रॉनिक्स इत्यादी वस्तूंचा व्यापार होतो. OLX, Quikr इत्यादी या मॉडेलचे अनुसरण करतात.
- ग्राहक ते व्यवसाय
हे व्यवसाय ते ग्राहकाचे उलटे आहे, ते ग्राहक ते व्यवसाय आहे. त्यामुळे ग्राहक कंपनीला चांगली किंवा काही सेवा पुरवतो. उदाहरणार्थ एक आयटी फ्रीलांसर म्हणा जो कंपनीला त्याचे सॉफ्टवेअर डेमो करतो आणि विकतो.
ई-कॉमर्सचे फायदे
1) ई-कॉमर्स विक्रेत्यांना जागतिक पोहोच प्रदान करते. ते ठिकाणाचा (भूगोल) अडथळा दूर करतात. आता विक्रेते आणि खरेदीदार आभासी जगात, स्थानाच्या अडथळ्याशिवाय भेटू शकतात.
२) इलेक्ट्रॉनिक कॉमर्समुळे व्यवहाराची किंमत लक्षणीयरीत्या कमी होईल. हे वीट आणि मोर्टारची दुकाने राखण्यासाठी अनेक निश्चित खर्च काढून टाकते. यामुळे कंपन्यांना जास्त नफा मिळू शकतो.
3) हे ग्राहकांच्या भागावर फार कमी प्रयत्नात मालाची जलद वितरण प्रदान करते. ग्राहकांच्या तक्रारीही लवकर दूर केल्या जातात. यामुळे ग्राहक आणि कंपनी या दोघांचाही वेळ, ऊर्जा आणि श्रम यांची बचत होते.
4) आणखी एक मोठा फायदा म्हणजे ती देते. ग्राहक 24×7 खरेदी करू शकतो. वेबसाइट नेहमी कार्यरत असते, तिच्याकडे दुकानासारखे कामाचे तास नसतात.
5) इलेक्ट्रॉनिक कॉमर्स ग्राहक आणि व्यवसायाला कोणत्याही मध्यस्थाशिवाय थेट संपर्कात राहू देते. हे जलद संप्रेषण आणि व्यवहारांना अनुमती देते.
ई-कॉमर्सचे तोटे
1) ई-कॉमर्स पोर्टलचा स्टार्ट-अप खर्च खूप जास्त आहे. हार्डवेअर आणि सॉफ्टवेअरचा सेटअप, कर्मचाऱ्यांच्या प्रशिक्षणाचा खर्च, सतत देखभाल आणि देखभाल या सर्व गोष्टी खूप महाग आहेत.
2) काही वेळा, ई-कॉमर्स वैयक्तिक वाटू शकते. त्यामुळे अनेक ब्रँड्स आणि उत्पादनांसाठी महत्त्वाच्या असलेल्या परस्पर संबंधाची उबदारता त्यात नाही. वैयक्तिक स्पर्शाचा हा अभाव अनेक प्रकारच्या सेवा आणि उत्पादनांसाठी जसे की इंटिरिअर डिझायनिंग किंवा दागिन्यांच्या व्यवसायासाठी तोटा ठरू शकतो.
3) ही खात्रीशीर गोष्ट वाटत असली तरी, ई-कॉमर्स उद्योगात अपयशाचा धोका जास्त आहे. 2000 च्या दशकातील डॉट-कॉम लाटेवर स्वार असलेल्या अनेक कंपन्या सपशेल अपयशी ठरल्या आहेत. अपयशाचा उच्च धोका आजही कायम आहे.
4) सुरक्षा हे आणखी एक चिंतेचे क्षेत्र आहे. अलीकडेच, आम्ही ग्राहकांची माहिती चोरीला गेलेल्या अनेक सुरक्षा उल्लंघनांचे साक्षीदार आहोत. क्रेडिट कार्ड चोरी, ओळख चोरी इत्यादी ग्राहकांना मोठ्या चिंतेचा विषय आहे.
5) ऑर्डर दिल्यानंतरही शिपिंग, डिलिव्हरी, मिक्स-अप इत्यादीमध्ये समस्या असू शकतात. यामुळे ग्राहक नाखूष आणि असमाधानी राहतात.
हे सुद्धा वाचा –
