गनिमी कावा (Ganimi Kava) हा शब्द महाराष्ट्रात युद्ध कला म्हणून प्रसिद्ध आहे. याला इंग्रजीत ‘Guerilla War’ म्हणतात. ही युद्ध पद्धती प्राचीन असून याचा वापर मराठी योद्ध्यांनी केल्याची नोंद इतिहासात आढळते. तसेच ही एक सटीक युद्ध पद्धती म्हणून देखील प्रसिद्ध आहे. या लेखात आपण, गनिमी कावा म्हणजे काय जाणून घेणार आहोत.
गनिमी कावा म्हणजे काय
गनिमी कावा म्हणजे लहान संख्येने असलेल्या सैनिकी तुकडीने मोठ्या संख्येत असलेल्या तुकडीवर, शत्रू बेसावध असताना अचानकपणे केलेला हल्ला होय. ही एकप्रकारे मोठ्या संख्येत असलेल्या शत्रूच्या फौजेला हरविण्याची युद्धकला आहे. याद्वारे अश्या अफाट सैन्याना माघार घेण्यास ही युद्ध कला सक्ती करते.
गनिमी कावा या शब्दाचा वापर मराठा युद्धाच्या संदर्भात होतो. गनीम म्हणजे मराठ्यांचा शत्रू. कावा शब्दाचा अर्थ छल, कपट किंवा फसवणूक असा होतो. कावा या शब्दाचा शाब्दिक अर्थ मिटला आणि या शब्दाचा अर्थ प्रभावी झाला आणि ‘गनिमी कावा’ हा शब्द ‘शत्रूवर विश्वासघातकी हल्ला’ किंवा ‘छल-कपट युक्त-युद्ध’ या शब्दाला समानार्थी आहे.
‘कावा’ शब्दाला धूर्त, कपट, धूर्त’ असे प्रतिकात्मक अर्थ देखील आहेत. भाषाशास्त्राचे तत्त्व असे आहे की कोणत्याही शब्दाचा शाब्दिक अर्थ न घेता त्याच्या सभोवताली अर्थपूर्ण अर्थ असतो. याप्रमाणेच, गनिमी कावा शब्दाचा मूळ अर्थ विचारात घेतला पाहिजे.
गनिमी कावा शब्दाचा अर्थ
महाराष्ट्र शब्दकोश मध्ये कावा शब्दाचा अर्थ आहे- लुच्चेगिरी, गुप्तकाट आणि पीछेहाट. तर, कावा’ शब्दाचा पहिला अर्थ खालीलप्रमाणे आहे: फेऱ्या, वर्तुळे, घिर्ती, फेर. गनिमी कावा पद्धत एकप्रकारे बेसावध शत्रूवर हल्ला करून पळून जाणे याप्रकारची होती. या पद्धतीत ‘मारा आणि पळून जा’ नीतीचा अवलंब केल्याचे दिसते. तसेच ते हल्ला केल्यावर अचानक गायब होण्याचे कौशल्य त्यांच्यात होते. गायब म्हणजे येथे लपणे होय.
गनिमी कावा चा अवलंब करणारे योद्धे त्यांच्यापाशी खूप कमी सामान ठेवत होते, जेणेकरून त्यांना लवकर तेथून पळता येईल व सोबतचे सामान त्यांच्या कामात बाधा ठरणार नाही. त्यांच्यामध्ये योग्य संपर्क व अचूक नियोजन होते. त्यांच्या टोळीमध्ये सामान्यतः अतिशय तरुण युवक आणि छपळ व वेगवान घोडे असत. त्यांचे काम हे शत्रूच्या सैनिकाचे नुकसान करून त्यांचे धैर्य खच्ची करणे होते.
हे सुद्धा वाचा:
