गोत्र (Gotra) पद्धतीद्वारे भारतात तुमचा वंश गोत्र शोधला जातो. ही एक अतिशय प्राचीन भारतीय पद्धत आहे. याद्वारे तुमचे मूळ कुटुंब दर्शविले जाते. आपल्या देशात चार वर्ण आहेत – ब्राह्मण, क्षत्रिय, वैश्य आणि शूद्र म्हणजेच दलित. या सर्व जातींमध्ये गोत्र समान प्रमाणात आढळतात. ऐतिहासिक वंशाचा हा सर्वात मजबूत पुरावा आहे. या लेखात आपण, गोत्र म्हणजे काय आणि लग्नावेळी गोत्र का बघतात जाणून घेणार आहोत.
गोत्र म्हणजे काय
गोत्र (Gotra) व्यापकपणे लोकांच्या परिवरांचा संदर्भ देते, ज्यांचा वंश एकाच मूळ पुरुष पूर्वजांशी जोडलेला आहे. भाषाशास्त्रज्ञ आणि व्याकरणशास्त्रज्ञ पाणिनी अनुसार, गोत्र शब्दाचा अर्थ मुलाच्या मुलापासून निर्माण होणारा मुलगा आहे. गोत्र हे कुळ किंवा वंशाचे नाव आहे जे त्याच्या मूळ पुरुषांनुसार चालत आहे.
लाखो हजारो वर्षांपूर्वी जन्मलेल्या पूर्वजांचा नावाने हिंदू लोक त्यांचे गोत्र चालवत आहेत. ज्यामुळे वैवाहिक गुंतागुंत निर्माण होत नाही. गोत्र मुळात ब्राह्मणांच्या सात कुळांचे आहे, जे त्यांचे मूळ सात ऋषींना शोधतात. हे सात ऋषि होते:
- अत्री
- भारद्वाज
- भृगु
- गौतम
- कश्यप
- वशिष्ठ
- विश्वामित्र
नंतर आठवे गोत्र अगस्त्यही त्यात जोडले गेले आणि गोत्रांची संख्या वाढतच गेली. जैन ग्रंथांमध्ये 7 गोत्रांचा उल्लेख आहे – कश्यप, गौतम, वत्स्य, कुत्स, कौशिक, मांडव्य आणि वसिष्ठ. परंतु आपल्या देशात छोट्या प्रमाणावर साधूंना सामील करून एकूण 115 गोत्र मिळतात.
लग्नावेळी गोत्र का बघतात
मुलगा आणि मुलगी यांच्या लग्नावेळी, पात्र मुला -मुलीचे गोत्रच नाही तर आई आणि आजीचे गोत्रही पहिले असते. ज्योतिष सांगतात की, तीन पिढ्यांमध्ये कोणतेही गोत्र समान नसावे, तरच लग्न निश्चित होते. जर गोत्र समान असेल तर लग्न न करण्याचा सल्ला दिला जातो. हिंदू धर्मग्रंथ एकाच गोत्रात विवाह करण्यास मनाई करतात कारण असे मानले जाते की जर एकाच गोत्र किंवा गोत्रात लग्न केले तर जोडप्याची संतती अनुवांशिक दोषांसह जन्माला येतात.
हे सुद्धा वाचा –
