गुंतवणुकदार सामान्यतः धोकादायक गुंतवणुकीतून जास्त परताव्याची अपेक्षा करतात. जेव्हा कमी जोखमीची गुंतवणूक केली जाते तेव्हा परतावा देखील सामान्यतः कमी असतो. त्याचप्रमाणे, उच्च जोखीम उच्च परताव्याच्या संधीसह येते. आपण या लेखात गुंतवणूक (Investment) म्हणजे काय जाणून घेणार आहोत.
गुंतवणूक म्हणजे काय
गुंतवणूक (Investment) म्हणजे असा खर्च आहे ज्यामुळे भविष्यात उत्पादन क्षमता वाढविली जाते. त्याचा तात्काळ उपभोग खर्चाशी किंवा उत्पादनादरम्यान होणार्‍या अशा खर्चाशी संबंध नाही. गुंतवणूक हा शब्द अर्थशास्त्र, वित्त आणि व्यवसाय व्यवस्थापन क्षेत्रात अनेक समान अर्थाने वापरला जातो. ही संज्ञा बचत आणि कपात किंवा विलंब वापराच्या संदर्भात वापरली जाते.
गुंतवणुकीची उदाहरणे म्हणजे बँकेत भांडवल जमा करणे किंवा मालमत्ता खरेदी करणे यासारख्या क्रिया, ज्या भविष्यात नफा मिळवण्याच्या उद्देशाने केल्या जातात. साधारणपणे एखाद्या वर्षात भांडवली साठ्यात झालेली वाढ अशी त्याची व्याख्या केली जाते. गुंतवणूक हा उत्पन्नाचा एक भाग आहे जो वास्तविक भांडवल निर्मितीवर खर्च केला जातो. गुंतवणुकीत नवीन भांडवली उपकरणे आणि यंत्रे, नवीन इमारतींचे बांधकाम, स्टॉकमध्ये वाढ इत्यादींचा समावेश होतो.
केन्सच्या मते, “गुंतवणूक म्हणजे भांडवली वस्तूंमध्ये होणारी वाढ (Investment is the growth of capital goods.)”. आर्थिक वाढ आणि पूर्ण रोजगाराचे उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी प्रत्येक अर्थव्यवस्थेत गुंतवणुकीला खूप महत्त्व आहे. जसजशी गुंतवणूक वाढते तसतसे एकूण मागणी वाढतेच असे नाही तर एकूण पुरवठाही वाढतो. अशा प्रकारे संपूर्ण रोजगार मिळवण्यासाठी गुंतवणूक हा महत्त्वाचा घटक आहे.
अर्थशास्त्र क्षेत्र आणि वित्त क्षेत्रामध्ये गुंतवणूक या शब्दाचे दोन प्रमुख उपयोग आहेत. अर्थशास्त्रज्ञ वास्तविक गुंतवणूक (जसे की – मशीन किंवा घर) संदर्भित करतात, तर आर्थिक अर्थशास्त्रज्ञ आर्थिक मालमत्तेचा संदर्भ देतात, जसे की बँकेत ठेवलेला पैसा किंवा बाजार ज्याचा वापर वास्तविक मालमत्ता खरेदी करण्यासाठी केला जाऊ शकतो.
लोकांना त्यांच्या गुंतवणुकीचे व्यवस्थापन कसे करावे हे सांगणारे सल्लागार कदाचित असे म्हणू शकतात की एखाद्या गुंतवणुकीवर वाईट काळामुळे पैसे बुडत असतानाही, हार मानू नका आणि ती काढू नका. त्याऐवजी, परिस्थिती सुधारण्याची प्रतीक्षा करा. हे प्रत्येक व्यक्तीसाठी ठरवण्याचा धोका आहे.
गुंतवणूक आणि जोखीम
गुंतवणूकदाराने गुंतवलेल्या काही किंवा सर्व भांडवलाचे नुकसान होण्याचा धोका असू शकतो. गुंतवणूक ही लवादापेक्षा वेगळी असते, ज्यामध्ये भांडवल गुंतवल्याशिवाय किंवा जोखीम न पत्करता नफा मिळतो. आर्थिक पुरवठादार डीफॉल्ट होऊ शकतो असा धोका बचती सहन करतो.
परकीय चलन बचत देखील परकीय चलन जोखीम सहन करते: बचत खात्याचे चलन खातेदाराच्या घरातील चलनापेक्षा वेगळे असल्यास, दोन चलनांमधील विनिमय दर प्रतिकूलपणे बदलण्याचा धोका असतो ज्यामुळे बचत खात्याचे मूल्य कमी होते, खातेदाराच्या घरच्या चलनात मोजले जाते.
हे सुद्धा वाचा –
