आपण या आर्टिकल मध्ये महाराष्ट्रातील थोर समाजसेवक हमीद दलवाई यांची संपूर्ण माहिती सोप्या मराठी भाषेत जाणून घेणार आहोत. जर तुम्हाला Hamid Dalwai यांच्याबद्दल पुरेशी माहिती नसेल तर नक्की हे आर्टिकल पूर्ण वाचा.
हमीद दलवाई मराठी माहिती
थोर मुस्लिम समाजसुधारक हमीद दलवाई यांचा जन्म २९ सप्टेंबर १९३२ ला झाला. मानवी मूल्यांचा, मानवी गरजांचा व मानवी संबंधांचा विचार करताना धर्म आड येऊ नये; त्यासाठी आत्मपरीक्षण व धर्मपरीक्षण केले पाहिजे, असा रोखठोक विचार मांडणारे थोर समाजसेवक ही दळवई होते. तसेच ते गांधीवादाचे गाढे अभ्यासक व संयुक्त समाजवादी पक्षाचे कार्यकर्ते देखील होते.
त्यांच्या सामाजिक कार्यातील एक अभूतपूर्व घटना म्हणजे त्यांनी मंत्रालयावर काढलेला मुस्लिम महिला मोर्चा. त्यांच्या हक्कांसाठी लढण्यासाठी. हमीद दलवाई यांनी प्रचंड समतोलपणाने विरोधाचा सामना केला आणि यशाच्या संथ गतीने नाउमेद न होता सामाजिक सुधारणेसाठी कार्य केले. या गुणांमुळेच थोर मराठी प्रतिभावंत पु.ल.देशपांडे यांनी त्यांचे वर्णन एक महान समाजसुधारक म्हणून केले आहे.
अ. भि. शहा यांच्या समवेत ‘ इंडियन सेक्युलर सोसायटी ची स्थापना. २२ मार्च, १९७० रोजी ‘ मुस्लीम सत्यशोधक मंडळा’ची पुणे येथे स्थापना. मंडळाच्या माध्यमातून त्यांनी तलाकपीडित मुस्लीम महिलांचे प्रश्न हाती घेतले. मुस्लीम समाजातील एकतर्फी तोंडी तलाकास व बहुपत्नीत्वास तीव्र विरोध केला. मुस्लिमांनी प्रादेशिक भाषेतून शिक्षण घ्यावे, असे त्यांचे आग्रही मत होते. मुस्लीम समाजातील व्यक्तीसही मूल दत्तक घेण्याचा अधिकार असावा, अशी त्यांची मागणी होती.
दलवाई यांनी तरुणपणात जय प्रकाश नारायण यांच्या भारतीय समाजवादी पक्षात प्रवेश केला, परंतु मुस्लिम समाजातील सामाजिक सुधारणांसाठी, विशेषत: महिलांच्या हक्कांबाबत स्वत:ला समर्पित करण्यासाठी त्यांनी ते सोडले. ज्या काळात बहुतेक लोक कट्टर धार्मिक आणि सनातनी होते अशा काळात राहूनही, हमीद दलवाई हे काही धार्मिक धर्मनिरपेक्ष लोकांपैकी एक होते. त्यांनी धर्म विशिष्ट कायद्यांऐवजी समान नागरी संहितेसाठी प्रयत्न केले आणि भारतात तिहेरी तलाक रद्द करण्यासाठी संघर्ष केला.
पीडित महिलांना न्याय मिळवून देण्यासाठी त्यांनी मदत केली. मुस्लिमांना त्यांची मातृभाषा उर्दू ऐवजी राज्य भाषेत शिक्षण घेण्यास प्रोत्साहित करण्यासाठी त्यांनी मोहीम चालवली. त्यांनी भारतीय मुस्लिम समाजात दत्तक घेणे ही एक स्वीकारार्ह प्रथा बनवण्याचा प्रयत्न केला.
आपल्या विचारांना आणि कार्यासाठी एक व्यासपीठ निर्माण करण्यासाठी, त्यांनी 22 मार्च 1970 रोजी पुण्यात मुस्लिम सत्यशोधक मंडळाची स्थापना केली. या संस्थेच्या माध्यमातून, हमीद यांनी मुस्लिम समाजातील विशेषतः महिलांबद्दलच्या वाईट प्रथा सुधारण्याचे काम केले.त्यांनी अनेक सार्वजनिक सभा, मेळावे, संमेलने आणि परिषदा चांगल्या सामाजिक पद्धतींच्या प्रचारासाठी आयोजित केल्या. ते उत्तम मराठी साहित्यिकही होते.
Hamid Dalwai Information in Marathi
Hamid Dalwai यांना व्यक्तिगत धार्मिक कायद्यांऐवजी भारतात राहणाऱ्या सर्व नागरिकांसाठी एकच समान नागरी कायदा असावा, असा त्यांचा आग्रह होता. कोणत्याही जातीच्या वा धर्माच्या नावाने असलेल्या संघटनांना त्यांचा तीव्र विरोध होता. सभा, संमेलने, परिषदा या मार्गांनी त्यांनी मोठ्या प्रमाणावर जनजागृतीचे कार्य केले . ३ मे १९७७ रोजी वयाच्या ४४ व्या वर्षी किडनी निकामी झाल्याने त्यांचे निधन झाले. त्यांना मरणोपरान्त जीवनगौरव पुरस्कार देण्यात आला, सोबत त्यांना अमेरिकेतील महाराष्ट्र फाऊंडेशनने २०१७ सालच्या जानेवारीमध्ये जीवनगौरव पुरस्कार दिला. हमीद दलवाई यांच्या वतीने त्यांच्या पत्‍नी मेहरुन्‍निसा दलवाई यांनी हा पुरस्कार स्वीकारला.
हमीद दलवाई साहित्य
- इंधन (कादंबरी)
- इस्लामचे भारतीय चित्र
- मुस्लिम पॉलिटिक्स इन सेक्युलर इंडिया
- राष्ट्रीय एकात्मता आणि भारतीय मुसलमान
- लाट (कथासंग्रह)
- कानोसा भारतीय मुस्लिम मनाचा
- जमीला जावद (कथासंग्रह)
- भारतातील मुस्लिम राजकारण
- मुस्लिम जातीयतेचे स्वरूप : कारणे व उपाय
हे सुद्धा वाचा –
