Hockey information in Marathi: हॉकी खेळाचा उगम हा नेहमीच वादाचा विषय राहिला आहे. हा खेळ आधुनिक हॉकीपेक्षा वेगळा होता. काही काळानंतर हा खेळ काहीसा बदलला आणि ग्रीसमध्ये पोहोचला जिथे तो इतका लोकप्रिय झाला की तो ग्रीसच्या ऑलिम्पिक स्पर्धेत खेळला जाऊ लागला. हळूहळू ग्रीसमधील ऑलिम्पिकमध्येही रोमनांनी ते खेळायला सुरुवात केली. हॉकीचा उगम सुरुवातीच्या सभ्यतेच्या काळापासून मानला जातो. या लेखात आपण हॉकी खेळाची मराठी माहिती पाहणार आहोत.
Hockey information in Marathi
Hockey हा एक खेळ आहे ज्यामध्ये दोन संघ रबर किंवा कडक प्लास्टिकचा चेंडू लाकूड किंवा कडक धातू किंवा फायबरपासून बनवलेल्या विशेष काठ्यांच्या मदतीने त्यांच्या विरोधी संघाच्या जाळ्यात किंवा गोलमध्ये ढकलण्याचा प्रयत्न करतात. 2010 पासून 4,000 वर्षांपूर्वी इजिप्तमध्ये हॉकी खेळाचा उगम झाला. त्यानंतर ती अनेक देशांमध्ये पोहोचली पण त्यांना योग्य स्थान मिळू शकले नाही.
याची सुरुवात भारतात 150 वर्षांपूर्वी झाली. 11 खेळाडूंच्या दोन विरोधी संघांमध्ये खेळल्या जाणार्‍या या खेळात, प्रत्येक खेळाडू आक्रमणाच्या ठिकाणी वाकलेल्या काठीचा वापर करून विरोधी संघाच्या गोलमध्ये एक लहान कठीण चेंडू मारतो. बर्फावर खेळल्या जाणार्‍या समान खेळ, आइस हॉकी यापासून वेगळे करण्यासाठी याला Field Hockey म्हणतात. चार भिंतीत खेळल्या जाणाऱ्या हॉकीत, ज्यामध्ये एका संघात सहा खेळाडू असतात आणि सहा खेळाडू बदलासाठी ठेवले जातात.
विशेषत: भारत आणि सुदूर पूर्वेतील हॉकीच्या विस्ताराचे श्रेय ब्रिटिश लष्कराला जाते. अनेक आंतरराष्ट्रीय स्पर्धांच्या आवाहनामुळे १९७१ मध्ये विश्वचषक स्पर्धा सुरू झाली. ऑलिम्पिक, आशियाई चषक, आशियाई खेळ, युरोपियन चषक आणि पॅन-अमेरिकन खेळ या इतर प्रमुख आंतरराष्ट्रीय हॉकी स्पर्धा आहेत. जगात हॉकी खालील प्रकारे खेळली जाते.
- फील्ड हॉकी
- आइस हॉकी
- रोलर हॉकी
- स्लेज हॉकी
इतिहास
19व्या शतकाच्या सुरुवातीला भारतात या खेळाच्या विस्ताराचे श्रेय मुख्यत्वे ब्रिटीश सैन्याला दिले जाते आणि नैसर्गिक परिणाम म्हणून हा खेळ कॅन्टोन्मेंट शहरांच्या आसपास आणि युद्धप्रेमी लोकांमध्ये आणि सैनिकांमध्ये वाढला. .
लाहोर, जालंधर, लखनौ, झाशी, जबलपूर ही लष्करी छावण्या असलेली सर्व शहरे भारतीय हॉकीचे गड होती. पण फाळणीपूर्वीच्या भारतातील शेतजमिनीतील कष्टाळू आणि कणखर पंजाबींनी हा खेळ स्वाभाविकपणे शिकला होता.
इंग्रजी शाळांमध्ये हॉकी खेळण्याची सुरुवात 19 व्या शतकाच्या उत्तरार्धात झाली आणि ब्लॅकहीथ, दक्षिण-पूर्व लंडन येथील पहिल्या पुरुष हॉकी क्लबचे वर्णन 1861 च्या माहितीपत्रकात केले आहे. 1908 आणि 1920 मध्ये ऑलिम्पिक खेळांमध्ये पुरुषांची फील्ड हॉकी खेळली गेली आणि 1928 पासून कायमस्वरूपी ऑलिम्पिकमध्ये समाविष्ट करण्यात आली.
आधुनिक युगात प्रथमच हॉकी हा खेळ २९ ऑक्टोबर १९०८ रोजी लंडन येथे झालेल्या ऑलिम्पिकमध्ये खेळला गेला. त्यात सहा संघ होते. 1924 मध्ये आंतरराष्ट्रीय कारणांमुळे या खेळाचा ऑलिम्पिकमध्ये समावेश होऊ शकला नाही. ऑलिम्पिकमधून हॉकीला वगळल्यानंतर जानेवारी 1884 मध्ये आंतरराष्ट्रीय हॉकी फेडरेशनची स्थापना करण्यात आली.
हॉकी हा खेळ आशिया खंडात प्रथम भारतात खेळला गेला. पहिल्या दोन आशियाई स्पर्धेत खेळण्याची संधी भारताला मिळू शकली नाही, मात्र तिसऱ्या आशियाई क्रीडा स्पर्धेत भारताला पहिल्यांदाच ही संधी मिळाली. हॉकीमध्ये भारताची कामगिरी चांगली झाली आहे.
भारताने आतापर्यंत ऑलिम्पिकमध्ये हॉकीमध्ये आठ सुवर्ण, एक आणि दोन कांस्यपदके जिंकली आहेत. यानंतर भारताने हॉकीमध्ये पुढील सुवर्णपदक 1964 मध्ये आणि शेवटचे सुवर्णपदक 1980 मध्ये जिंकले. 1928 च्या अॅमस्टरडॅम ऑलिम्पिकमध्ये भारताने नेदरलँड्सचा 3-0 ने पराभव करून पहिले सुवर्णपदक जिंकले.
1936 च्या गेम्समध्ये जर्मनीला 8-1 ने पराभूत करून त्याने आपली क्रीडा क्षमता जगात सिद्ध केली. हॉकीचे जादूगार म्हणून प्रसिद्ध असलेले मेजर ध्यानचंद यांनी 1928, 1932 आणि 1936 या तीनही सामन्यांमध्ये भारतीय संघाचे नेतृत्व केले. 1932 ऑलिम्पिकमध्ये भारताने 37 सामन्यांत केलेल्या 330 गोलांपैकी एकट्या ध्यानचंद यांनी 133 गोल केले. मेजर ध्यानचंद यांच्या जन्मदिनी भारताचा क्रीडा दिन साजरा केला जातो.
नियम
टेडिंग्टन या लंडनस्थित क्लबने अनेक मोठे बदल केले, ज्यात हात वापरण्यावर बंदी किंवा काठी खांद्यावर उचलणे आणि रबर क्यूबॉइड बॉलऐवजी गोलाकार आकाराचा वापर करणे समाविष्ट आहे. 1886 मध्ये लंडनमध्ये स्थापन झालेल्या तत्कालीन हॉकी असोसिएशनने आपल्या नियमांमध्ये समाविष्ट केलेल्या मारक चक्राचा अवलंब करणे हे सर्वात महत्त्वाचे होते.
नेहमीच्या संघरचनेत पाच फॉरवर्ड, तीन हाफबॅक, दोन फुलबॅक आणि एक गोलकीपर असतो. एका गेममध्ये 5 ते 10 मिनिटांच्या अंतराने 35 मिनिटांचे दोन भाग असतात. दुखापत झाल्यासच खेळ थांबवला जातो. गोलरक्षक जाड पण हलके पॅड घालतो आणि त्याला 30-यार्ड वर्तुळात त्याच्या पायाने चेंडू मारण्याची किंवा पाय किंवा शरीराच्या मदतीने तो थांबवण्याची परवानगी आहे. इतर सर्व खेळाडू केवळ काठीने चेंडू थांबवू शकतात.
हे सुद्धा वाचा –
