जगाची लोकसंख्या 770 करोंड पेक्षा जास्त आहे, ज्यामध्ये बहुतांश कोणत्या ना कोणत्या धर्माचे पालन करणारे आहेत. आपल्याला माहीतच असेल की, भारतात हिंदूची संख्या सर्वात जास्त आहे आणि त्या खालोखाल मुस्लिम, शीख, बौद्ध, जैन सारख्या धर्म-पालन कर्त्यांची आहे. पण काय तुम्हाला माहीत आहे की, जगातील सर्वात मोठा धर्म कोणता आहे आणि कोणत्या धर्म पालनकर्त्यांची संख्या सर्वात जास्त आहे? जर नाही तर आम्ही, टॉप 10 जगातील सर्वात मोठा धर्म कोणता यांची यादी आपणासाठी आणलेली आहे.
आम्ही इथे हे स्पष्ट करत आहे की, आमच्यासाठी कोणताच धर्म लहान नाही आणि तर सर्व धर्म समान आणि आदरणीय आहेत. ” जगातील सर्वात मोठा धर्म कोणता ” या यादी मध्ये जगात ज्या धर्मांची लोकसंख्या सर्वाधिक आहे, तेच धर्म आम्ही इथे ठेवत आहोत. याचा अर्थ ‘धर्म पालनकर्त्यांची संख्या’ हा निकष जगातील सर्वात मोठा धर्म या यादीसाठी इथे ठेवत आहोत.
जगातील सर्वात मोठा धर्म कोणता
1. ख्रिश्चन धर्म
2.2 अब्ज लोकसंख्येसह ख्रिश्चन हा जगातील सर्वात मोठा धर्म आहे. गेल्या शंभर वर्षांपासून जगाच्या लोकसंख्येतील ख्रिश्चनांचा वाटा सुमारे 33% आहे. यामुळे ख्रिस्ती धर्म जगभर पसरला आहे हे निश्चित म्हणत येते. तसेच हा धर्म अजूनही युरोप, अमेरिका, फिलीपिन्स आणि दक्षिण आफ्रिकेचा मुख्य धर्म आहे. ख्रिश्चनांमध्ये प्रामुख्याने तीन पंथ आहेत, कॅथोलिक, प्रोटेस्टंट आणि ऑर्थोडॉक्स आणि त्यांचा धार्मिक ग्रंथ बायबल आहे. ख्रिश्चन धर्मानुसार, मूर्तिपूजा, खून, व्यभिचार आणि व्यर्थ कोणालाही दुखापत करणे हे पाप आहे.
अनुयायांच्या संख्येनुसार ख्रिस्ती धर्म हा जगातील सर्वात मोठा धर्म आहे. ख्रिस्ती धर्माच्या अनुयायांना ख्रिश्चन म्हणतात. ख्रिस्ती लोक साधारणपणे येशूला देवाचा पुत्र मानतात. हा एकेश्वरवादी धर्म आहे, म्हणजे या धर्मात एकच देवाच्या अस्तित्वाला मान्यता आहे. हा धर्म मुळात यहुदी धर्मापासून उदयास आला आहे. तसेच हा धर्म येशूच्या जीवनावर आणि शिकवणीवर आधारित आहे.
2. इस्लाम धर्म
इस्लाम हा एकेश्वरवादी धर्म आहे. इस्लाममध्ये सुन्नी, शिया, सुफी आणि अहमदिया समुदाय प्रमुख आहेत. इस्लामच्या धार्मिक स्थळांना मशिदी म्हणतात. एकूण अनुयायांच्या संख्येनुसार इस्लाम हा जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा पंथ आहे. आज जगात सुमारे 1.9 अब्ज (190 कोटी) ते 2.0 अब्ज (200 कोटी) मुस्लिम आहेत. यापैकी सुमारे 85% सुन्नी आणि सुमारे 15% शिया आहेत.
दक्षिणपूर्व आशिया आणि दक्षिण आशियाच्या देशांमध्ये बहुतेक मुस्लिम राहतात. मध्य पूर्व, आफ्रिका आणि युरोपमध्ये मुस्लिमांचे अनेक समुदाय राहतात. जगात असे जवळपास 56 देश आहेत जिथे मुस्लिम मोठ्या संख्येने आहेत. मुस्लिमांची लोकसंख्या बाकी धर्माच्या तुलनेत झपाट्याने वाढत चालली आहे.
3. हिंदू धर्म
हिंदू धर्म हा भारतीय धर्म किंवा जीवनशैली आहे. 1.2 अब्ज पेक्षा जास्त अनुयायांसह, किंवा जागतिक लोकसंख्येच्या 15-16%, हिंदू म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या हा जगातील तिसरा सर्वात मोठा धर्म आहे. हिंदू हा शब्द एक प्रतिशब्द आहे, आणि हिंदू धर्माला जगातील सर्वात जुना धर्म म्हटले जात असताना, अनेक अभ्यासक त्यांच्या धर्माचा उल्लेख सनातन धर्म म्हणून करतात. जे हिंदू ग्रंथांमध्ये प्रकट केल्याप्रमाणे त्याचा उगम मानवी इतिहासाच्या पलीकडे आहे या कल्पनेचा संदर्भ देते.
हिंदू धर्म ही तत्त्वज्ञान आणि सामायिक संकल्पना यांचे उगमस्थान आहे, ज्यामध्ये धर्मशास्त्र, तत्वमीमांसा, पौराणिक कथा, वैदिक यज्ञ, योग, विधी आणि बऱ्याच प्रथा-परंपरेचा समावेश आहे. हिंदू विश्वासांमधील प्रमुख विषयांमध्ये चार पुरूषार्थ व मानवी जीवनाची योग्य उद्दिष्टे यांचा समावेश होतो, म्हणजे –
- धर्म (नीती/कर्तव्ये),
- अर्थ (समृद्धी/काम),
- काम (इच्छा/आकांक्षा) आणि मोक्ष (आकांक्षांपासून मुक्ती/स्वातंत्र्य आणि मृत्यू आणि पुनर्जन्माचे चक्र)
- कर्म (कृती, हेतू आणि परिणाम) आणि संसार (मृत्यू आणि पुनर्जन्माचे चक्र).
हिंदू धर्म शाश्वत कर्तव्ये, जसे की प्रामाणिकपणा, अहिंसा, संयम, सहनशीलता, आत्मसंयम, सदाचार आणि करुणा सारख्या सद्गुणांना महत्व आहे. हिंदू प्रथांमध्ये पूजा-पाठ, जप-तप, कौटुंबिक-देणारं विधी, वार्षिक उत्सव आणि अधूनमधून तीर्थयात्रा यांचा समावेश होतो. विविध योगासनांच्या अभ्यासाबरोबरच, काही हिंदू मोक्षप्राप्तीसाठी त्यांचे सामाजिक जग आणि भौतिक संपत्ती सोडून आजीवन संन्यास घेतात.
4. बौद्ध धर्म
बौद्ध धर्म हा भारतातील सनातनपासून प्राप्त झालेला ज्ञानधर्म आणि तत्त्वज्ञान आहे. 6व्या शतकात गौतम बुद्धांनी बौद्ध धर्माची ओळख करून दिली. गौतम बुद्धांचा जन्म इ.स.पूर्व ५६३ मध्ये लुंबिनी (आजच्या नेपाळमध्ये) झाला, आणि त्यांना बोधगया येथे त्यांना ज्ञान प्राप्त झाले, त्यानंतर त्यांचा पहिला प्रवचनाचा कार्यक्रम सारनाथ येथे झाला आणि त्यांचे महापरिनिर्वाण भारतातील कुशीनगर येथे बीसी ४८३ मध्ये झाले. त्याच्या महापरिनिर्वाणानंतरच्या पुढील पाच शतकांमध्ये, बौद्ध धर्म संपूर्ण भारतीय उपखंडात आणि पुढील दोन हजार वर्षांत मध्य, पूर्व आणि दक्षिण-पूर्व आशियामध्ये पसरला.
52 कोटी अनुयायांसह हा जगातील चौथ्या क्रमांकाचा धर्म आहे, किंवा जागतिक लोकसंख्येच्या 7% पेक्षा जास्त लोक बौद्ध म्हणून ओळखले जातात. बौद्ध धर्मामध्ये विविध परंपरा, शिकवणी, श्रद्धा आणि आध्यात्मिक पद्धतींचा समावेश आहे जो मुख्यत्वे बुद्धाच्या शिकवणींवर आणि परिणामी अर्थ लावलेल्या तत्त्वज्ञानांवर आधारित आहे.
5. पारंपारिक आफ्रिकन धर्म
पारंपारिक आफ्रिकन धर्म, ज्यांचे अनुयायी नावाप्रमाणे आफ्रिकन देशात राहतात. हा धर्म पाळणाऱ्यांची संख्या ही 10 कोटीपेक्षा जास्त आहे, जी जगाच्या लोकसंखेच्या जवळपास 1.2% आहे. या धर्मामध्ये मुख्यतः आफ्रिकन लोकांच्या पारंपारिक श्रद्धा आणि प्रथा यांचा संगम आहे. या धर्मातील संस्कार एका पिढीपासून तर दुसऱ्या पिढीपर्यन्त वंशपरंपरेने हस्तांतरित होतात. पारंपारिक आफ्रिकन धर्मात सर्वोच्च निर्माता किंवा शक्ती, आत्म्यावर विश्वास, मृतांची पूजा, जादू आणि पारंपारिक आफ्रिकन औषधांचा वापर यांचा समावेश होतो.
अ‍ॅनिमिझम (सर्व वस्तूंमध्ये आत्मा आहे असा विश्वास) पारंपारिक आफ्रिकन धर्मांची मूळ संकल्पना तयार करते, यामध्ये ट्यूलरी देवतांची पूजा, निसर्गपूजा, पूर्वजांची पूजा आणि नंतरच्या जीवनावरील विश्वास समाविष्ट आहे. काही धर्मांनी सर्वधर्मीय जागतिक दृष्टीकोन स्वीकारला आहे, तर बहुतेक विविध देव, आत्मे आणि इतर अलौकिक प्राणी असलेल्या बहुदेववादी प्रणालीचे अनुसरण करतात. पारंपारिक आफ्रिकन धर्मांमध्ये फेटिसिझम, शमनवाद आणि अवशेषांची पूजा करण्याचे घटक देखील आहेत.
6. शीख धर्म
2.6 कोटी पेक्षा जास्त अनुयायांसह, किंवा जागतिक लोकसंख्येच्या 0.30%, सिख म्हणून ओळखल्या जाणारा हा जगातील सहावा सर्वात मोठा धर्म आहे. शीख धर्म हा मूळचा भारतातील धर्म आहे. शिख या शब्दाचा अर्थ विद्यार्थी किंवा शिस्त असा होतो. हे जैन, बौद्ध, शीख, हिंदू धर्मासह भारतातील 5 धार्मिक किंवा भारतीय धर्मांपैकी एक आहे. 15 व्या शतकात गुरु नानक देव यांनी सुरू केलेला शीख धर्म आहे. शीखांचे धार्मिक ग्रंथ म्हणजे – गुरु ग्रंथ साहिब आणि दसम ग्रंथ. शीख धर्मात त्यांच्या धार्मिक स्थळाला गुरुद्वारा म्हणतात. शिखांचे दहा गुरु आहेत.
गुरु ग्रंथ साहिब हा केवळ शिखांसाठी एक पवित्र ग्रंथ नाही, तर एक सजीव गुरु म्हणून या ग्रंथाला आदराचे स्थान दिले जाते. श्री गुरु ग्रंथ साहिब हे एका माणसाने लिहिलेले नाही तर सर्व समाज आणि धर्मातील संतांनी लिहिलेला आहे. एका देवाचा संदेश देणारा आणि प्रत्येक धर्मातील सर्व मानवांना आदर देणारा हा सर्व महान असा धर्म आहे.
7. यहुदी धर्म
1.7 कोटी पेक्षा जास्त अनुयायांसह, किंवा जागतिक लोकसंख्येच्या 0.18 %, यहुदी म्हणून ओळखला जाणारा हा जगातील सातवा सर्वात मोठा धर्म आहे. यहुदी धर्म हा जगातील सर्वात जुन्या धर्मापैकी एक आहे. हा जवळजवळ 4,000 वर्षे जूना आहे आणि इस्रायलमध्ये याचे उगमस्थान आहे. यहुदी धर्माच्या अनुयायींना ज्यू म्हणतात. हा सर्वात जुना एकेश्वरवादी धर्म आहे. तोराह हा यहुदी धर्माचा सर्वात महत्वाचा पवित्र ग्रंथ आहे. यहुदी धर्माचे कायदे आणि शिकवणी टोराह, हिब्रू बायबलची पहिली पाच पुस्तके आणि मौखिक परंपरांमधून येतात.
यहुदी धर्माच्या केंद्रस्थानी असलेल्या तीन मुख्य श्रद्धा म्हणजे एकेश्वरवाद, ओळख आणि करार (देव आणि त्याचे लोक यांच्यातील करार). यहुदी धर्माची सर्वात महत्वाची शिकवण अशी आहे की एक देव आहे, ज्याची इच्छा आहे की लोकांनी जे न्याय्य आणि दयाळू आहे ते करावे. यहुदी धर्म शिकवतो की एखादी व्यक्ती पवित्र पुस्तके शिकून आणि ते जे शिकवतात ते करून देवाची सेवा करते. या शिकवणींमध्ये धार्मिक कृती आणि नैतिकता या दोन्हींचा समावेश होतो.
8. बहाई धर्म
50 लाखापेक्षा जास्त अनुयायांसह, किंवा जागतिक लोकसंख्येच्या 0.07%, बहाई म्हणून ओळखला जाणारा हा जगातील आठवा सर्वात मोठा धर्म आहे. बहाई धर्म हा एक तुलनेने नवीन धर्म आहे जो सर्व धर्मांचे आवश्यक मूल्य आणि सर्व लोकांची एकता शिकवतो. बहाउल्लाहने 19व्या शतकात स्थापन केलेला, तो धर्म सुरुवातीला इराण आणि मध्यपूर्वेच्या काही भागांमध्ये विकसित झाला, जिथे त्यांच्या अनुयायांना स्थापनेपासून सतत छळाचा सामना करावा लागला.
बहाउल्लाच्या शिकवणी बहाई श्रद्धेचा पाया तयार करतात. या शिकवणींमध्ये तीन तत्त्वे केंद्रस्थानी आहेत: देवाची एकता, धर्माची एकता आणि मानवतेची एकता. बहाईंचा असा विश्वास आहे की देव वेळोवेळी दैवी संदेशवाहकांद्वारे त्याची इच्छा प्रकट करतो, ज्याचा उद्देश मानवजातीच्या चारित्र्यामध्ये परिवर्तन करणे आणि प्रतिसाद देणाऱ्यांमध्ये नैतिक आणि आध्यात्मिक गुण विकसित करणे हा आहे. अशा प्रकारे धर्म हा क्रमानुसार, एकसंध आणि युगानुयुगे प्रगतीशील म्हणून पाहिला जातो.
9. जैन धर्म
42 लाखापेक्षा पेक्षा जास्त अनुयायांसह, किंवा जागतिक लोकसंख्येच्या 0.05%, जैन म्हणून ओळखला जाणारा हा जगातील नववा सर्वात मोठा धर्म आहे. जैन धर्म हा श्रमण परंपरेतून आला आहे आणि त्याचे प्रवर्तक 24 तीर्थंकर आहेत, ज्यामध्ये पहिले तीर्थंकर भगवान ऋषभदेव (आदिनाथ) आणि शेवटचे तीर्थंकर महावीर स्वामी आहेत. जैन धर्माची प्राचीनता सिद्ध करणारे अनेक उल्लेख साहित्यात आणि विशेषतः पुराण वाङ्मयात विपुल प्रमाणात आढळतात. श्वेतांबर आणि दिगंबर हे जैन पंथाचे दोन संप्रदाय आहेत आणि त्यांचे ग्रंथ म्हणजे – समयसार आणि तत्वार्थ सूत्र. जैनांच्या प्रार्थनास्थळांना जिनालय किंवा मंदिरे म्हणतात.
अहिंसा हे जैन धर्माचे मूळ तत्व आहे. हे अत्यंत काटेकोरपणे पाळले जाते, ते विशेषतः खाण्याच्या आचरणाच्या नियमांमध्ये पाहिले जाऊ शकते. जैन तत्त्वज्ञानात प्रत्येक कण स्वतंत्र आहे आणि या सृष्टीचा कोणीही कर्ता नाही.सर्व जीव आपापल्या कर्माचे फळ भोगतात. जैन तत्त्वज्ञानात देवाला कर्ता किंवा उपभोगकर्ता मानला जात नाही. जैन तत्त्वज्ञानात निर्मात्याला स्थान दिलेले नाही. जैन धर्मात अनेक शासक देवता आहेत, परंतु त्यांच्या पूजेला विशेष महत्त्व दिले जात नाही.
जैन धर्मात जीनदेव, जिनेंद्र किंवा वितराग देव म्हणणाऱ्या तीर्थंकरांच्या पूजेला विशेष महत्त्व आहे. या तीर्थंकरांचे अनुसरण करून आत्मसाक्षात्कार, ज्ञान आणि शरीर आणि मनावर विजय मिळवण्याचा प्रयत्न केला जातो.
10. शिंतो धर्म
40 लाखापेक्षा पेक्षा जास्त अनुयायांसह, किंवा जागतिक लोकसंख्येच्या 0.05%, शिंटो म्हणून ओळखला जाणारा हा जगातील दहावा सर्वात मोठा धर्म आहे. शिंटो हा जपानचा मुख्य धर्म आहे. त्यात अनेक “कामी” आहेत, ज्याचे भाषांतर देव किंवा निसर्ग आत्मा म्हणून केले जाते. काही “कामी” हे काही विशिष्ट ठिकाणचे आत्मा असतात आणि काही एकंदरीत “कामी” असतात (जसे “अमातेरासु”, सूर्यदेवी). “शिंटो” हा शब्द जपानी शब्द “神” वरून आला आहे, शिन – आत्मा किंवा देवासाठी शब्द आणि “道”, tō – “मार्ग” किंवा “मार्ग” साठी शब्द. तर, शिंटो म्हणजे “देवांचा मार्ग.”
दुसऱ्या महायुद्धापूर्वी राज्य शिंटो हा जपानचा मुख्य धर्म होता. 1868 ते 1945 या काळात जपान सरकारने शिंटोचा प्रचारासाठी वापर केला. सर्व जपानी लोकांना त्यांच्या स्थानिक मंदिरामध्ये नोंदणी करण्यास भाग पाडले गेले. सर्व शिंटो याजकांनी सरकारसाठी काम केले. युद्ध हे पवित्र कर्तव्य म्हणून पाहिले जात असे. जपानच्या सम्राटाकडे देवाच्या रूपात पाहिले जात असे. युद्धाच्या प्रयत्नात जपानी बौद्ध धर्माचाही सहभाग होता.
शिंटोमध्ये अनेक विधी आणि प्रथा आहेत आणि काही दररोज केल्या जातात. सणवार येतात. काही लोक शिंटो आणि बौद्ध विधी आणि श्रद्धा यांचे मिश्रण करतात. अमातेरासू (सूर्यदेवी) हिला शिंतो कामी सर्वात पवित्र मानले जाते. तिचे मंदिर इसेस, जपान येथे आहे.
हे सुद्धा वाचा –
