जगातील सर्वात प्राचीन संग्रहालय: संग्रहालय (Museum) अशा संस्था आहेत ज्या जगभरातील लोकांसाठी ज्ञान आणि प्रेरणा स्त्रोत म्हणून काम करतात. ते लोकांना कला, संस्कृती आणि विविध संस्कृतींचा इतिहास शिकण्यासाठी, प्रतिबिंबित करण्यासाठी आणि प्रशंसा करण्यासाठी एक जागा प्रदान करतात. पण तुम्ही कधी विचार केला आहे का की जगातील सर्वात जुने संग्रहालय कोणते आहे? या लेखात आपण जगातील सर्वात प्राचीन संग्रहालय कोणते जाणून घेणार आहोत.
संग्रहालय म्हणजे काय?
“Museum” हा शब्द ग्रीक शब्द “Mouseion” वरून आला आहे, ज्याचा अर्थ ग्रीक पौराणिक कथांमधील कला आणि विज्ञानाच्या नऊ देवी, म्युसेस यांना समर्पित स्थान किंवा मंदिर आहे. संग्रहालये ही सांस्कृतिक, ऐतिहासिक किंवा वैज्ञानिक महत्त्वाच्या वस्तू आणि कलाकृतींचे संकलन, जतन, अभ्यास आणि प्रदर्शन करणाऱ्या संस्था आहेत. ज्ञान आणि सांस्कृतिक वारसा उपलब्ध करून देऊन लोकांना शिक्षित आणि प्रेरित करणे हा संग्रहालयांचा उद्देश आहे.
संग्रहालयांचा इतिहास
संग्रहालयांची संकल्पना इजिप्त, ग्रीस आणि रोम सारख्या प्राचीन संस्कृतींमध्ये शोधली जाऊ शकते. या संस्कृतींमध्ये, मंदिरे आणि थडग्यांचा उपयोग धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व असलेल्या वस्तू आणि कलाकृती ठेवण्यासाठी केला जात असे. भावी पिढ्यांचे कौतुक व्हावे आणि शिकता यावे यासाठी या वस्तू जतन केल्या गेल्या.
पहिले रेकॉर्ड केलेले संग्रहालय बॅबिलोनियन राजा, नॅबोनिडस याने इसवी सनपूर्व सहाव्या शतकात स्थापन केले होते. त्याने उर शहरात एक मंदिर बांधले, जिथे त्याने कलाकृती आणि सांस्कृतिक महत्त्व असलेल्या वस्तू गोळा केल्या. मंदिर लोकांसाठी खुले होते आणि लोक येऊन वस्तू पाहू शकत होते.
प्राचीन ग्रीसमध्ये, पहिले संग्रहालय इ.स.पू. तिसर्‍या शतकात अलेक्झांडर द ग्रेटचा सेनापती टॉलेमी I सोटर याने स्थापन केले होते. त्यांनी अलेक्झांड्रिया संग्रहालयाची स्थापना केली, जे शिक्षण आणि संशोधनाचे केंद्र होते. संग्रहालयात एक लायब्ररी, व्याख्यान हॉल आणि उद्याने आहेत, जिथे विद्वान आणि तत्त्वज्ञ एकत्र येऊन विचारांची देवाणघेवाण करू शकत होते.
जगातील सर्वात प्राचीन संग्रहालय
जगातील सर्वात प्राचीन संग्रहालय रोम, इटली येथील कॅपिटोलिन संग्रहालय (Capitoline Museums) आहे. या संग्रहालयाची स्थापना 1471 मध्ये पोप सिक्स्टस IV यांनी केली होती, ज्यांनी रोमच्या लोकांना प्राचीन कांस्यांचा संग्रह दान केला होता. हा संग्रह सुरुवातीला लॅटरन पॅलेसमध्ये ठेवण्यात आला होता, परंतु नंतर तो 16 व्या शतकात कॅपिटोलिन हिल येथे हलविण्यात आला.
कॅपिटोलिन संग्रहालये कला आणि पुरातत्व संग्रहालयांचा एक समूह आहे ज्यात रोमन कला आणि कलाकृतींचा विपुल संग्रह आहे. म्युझियम कॉम्प्लेक्समध्ये पलाझो देई कंझर्व्हेटरी, पलाझो नुओवो आणि पलाझो सेनेटोरियो यांचा समावेश आहे. संग्रहामध्ये शिल्पे, चित्रे, प्राचीन नाणी आणि प्राचीन रोमची कथा सांगणाऱ्या इतर कलाकृतींचा समावेश आहे.
संग्रहालय लोकांसाठी खुले आहे आणि अभ्यागत संग्रह एक्सप्लोर करू शकतात आणि रोमच्या इतिहासाबद्दल जाणून घेऊ शकतात. कॅपिटोलिन संग्रहालये हा राष्ट्रीय खजिना आणि इटलीच्या सांस्कृतिक वारशाचा एक महत्त्वाचा भाग मानला जातो.
निष्कर्ष (Conclusion)
शतकानुशतके संग्रहालये मानवी संस्कृतीचा अविभाज्य भाग आहेत. ते लोकांना त्यांच्या सांस्कृतिक वारशाशी जोडण्यासाठी आणि सभ्यतेच्या इतिहासाबद्दल जाणून घेण्यासाठी एक जागा प्रदान करतात. जगातील सर्वात जुने संग्रहालय, कॅपिटोलिन म्युझियम, आपल्या सांस्कृतिक वारशाचे जतन आणि सामायिकरण करण्याच्या महत्त्वाचा पुरावा आहे.
जसजसे आपण नवीन संग्रहालये बांधत आहोत आणि जगाबद्दलची आपली समज वाढवत आहोत, तसतसे आपण आपला इतिहास आणि संस्कृती जतन करण्याचे महत्त्व आपल्या भावी पिढ्यांनी लक्षात ठेवले पाहिजे आणि त्यातून शिकावे.
संबंधित लेख:
