आपण या आर्टिकल मध्ये महाराष्ट्राचे आदरस्थान जिजाऊ माता यांची संपूर्ण माहिती मराठी सोप्या भाषेत जाणून घेणार आहोत. जर तुम्हाला Jijau Mata यांच्याबद्दल पुरेशी माहिती नसेल, तर हे आर्टिकल नक्की पूर्ण वाचा.
जिजाऊ माता कोण होत्या
जिजाबाई शहाजी भोसले किंवा जाधव; (12 जानेवारी 1598 – 17 जून 1674), जिजाऊ माता म्हणून संबोधले जाते, त्या मराठा साम्राज्याचे संस्थापक छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या आई होत्या. सिंदखेड राजाच्या लखुजीराव जाधव यांच्या त्या कन्या होत्या. या लेखात आपण जिजाऊ माता माहिती मराठी सोप्या भाषेत जाणून घेणार आहोत.
इतिहास
जिजाबाईंचा जन्म 12 जानेवारी 1598 रोजी महाराष्ट्रातील सध्याच्या बुलढाणा जिल्ह्यातील सिंदखेड जवळील देऊळगाव येथील महालसाबाई जाधव आणि लखुजी जाधव यांच्या पोटी झाला. लखोजीराजे जाधव हे मराठा कुलीन होते. जिजाबाईंचा विवाह लहान वयातच वेरूळ गावातील मालोजी भोसले यांचा मुलगा शहाजी भोसले यांच्याशी झाला. तिने शिवाजीला स्वराज्याविषयी शिकवले आणि एक महान योद्धा बनवले. 17 जून 1674 रोजी जिजाबाईंचा मृत्यू झाला.
सी व्ही वैद्य यांनी त्यांच्या मध्ययुगीन भारत या पुस्तकात असे म्हटले आहे की यादव “निश्चितपणे शुद्ध मराठा क्षत्रिय” आहेत. जिजाबाई या सिंदखेड राजाच्या जाधवांच्या कुळातील होत्या, ज्यांनी अहिर/यादवांचे वंशज असल्याचा दावाही केला होता.
जिजाऊ माता यांचे जीवन व कार्य
शिवाजी महाराज 14 वर्षांचे असताना शहाजी राजांनी पुण्याची जहागीर त्यांच्या स्वाधीन केली. अर्थात जहागीर सांभाळण्याची जबाबदारी जिजाबाईंवर आली. जिजाबाई आणि शिवाजी कुशल अधिकाऱ्यांसह पुण्यात आले.
निजामशहा, आदिलशाह, मुघल यांच्या सततच्या हितसंबंधांमुळे पुण्याची अवस्था अत्यंत वाईट झाली होती. अशा प्रतिकूल परिस्थितीत तिने दादोजी कोंडदेव यांच्यासमवेत पुणे शहराचा पुनर्विकास केला. तिने सोन्याच्या नांगराने शेतजमीन नांगरली, स्थानिकांना अभयारण्य दिले.
राजांच्या शिक्षणाची जबाबदारी शिवाजीवर होती. जिजाबाईंनी रामायण, महाभारतातील शिवाजी कथा सांगितल्या, ज्याची सुरुवात आणि समाप्ती स्वातंत्र्यात झाली. सीतेला हिरावून घेणारा रावणाचा वध करणारा राम किती पराक्रमी होता, बकासुराचा वध करून दुर्बल लोकांची सुटका करणारा भीम किती पराक्रमी होता, इ.
जिजाबाईंनी दिलेल्या या संस्कारांमुळेच शिवाजी राजे घडले. जिजाबाईंनी केवळ कथा सांगितली नाही तर खुर्चीजवळ बसून राजकारणाचे पहिले धडे दिले. ती एक कुशल घोडेस्वारी देखील होती. ती तलवार अतिशय कौशल्याने चालवू शकत होती. पुण्यातील पतीची जहागीर तिने सांभाळून ती विकसित केली. तिने कसबा गणपती मंदिराची स्थापना केली. तिने केवरेश्वर मंदिर आणि तांबडी जोगेश्वरी मंदिराचाही जीर्णोद्धार केला.
मृत्यू
17 जून 1674 रोजी रायगड किल्ल्याजवळील पाचाड गावात माता जिजाऊंचे निधन झाले. त्यावेळी शिवाजी महाराजांचा राज्याभिषेक होऊन अवघे बारा दिवस झाले होते.
हे सुद्धा वाचा –
