NATO (The North Atlantic Treaty Organization) चे मुख्यालय ब्रुसेल्स, बेल्जियम येथे आहे, तर अलायड कमांड ऑपरेशन्सचे मुख्यालय बेल्जियमच्या मॉन्सजवळ आहे. स्थापनेपासून, नवीन सदस्य राष्ट्रांच्या प्रवेशामुळे नाटो देशांची संख्या 12 देशांवरून 30 पर्यंत वाढली आहे. 27 मार्च 2020 रोजी NATO मध्ये जोडले जाणारे सर्वात अलीकडील सदस्य राष्ट्र उत्तर Macedonia होते. NATO सध्या Bosnia, Herzegovina, Georgia, आणि Ukraine यांना इच्छुक सदस्य म्हणून ओळखते. या लेखात आपण नाटो म्हणजे काय हे सविस्तर पाहणार आहोत.
नाटो म्हणजे काय
नाटो, ही 28 युरोपीय देश आणि 2 उत्तर अमेरिकन देशांमधील आंतरसरकारी लष्करी युती आहे. दुसऱ्या महायुद्धानंतर स्थापन झालेली ही संस्था 4 एप्रिल 1949 रोजी स्वाक्षरी झालेल्या उत्तर अटलांटिक कराराची अंमलबजावणी करते. NATO एक सामूहिक सुरक्षा प्रणाली तयार करते, ज्याद्वारे त्याचे स्वतंत्र सदस्य देश कोणत्याही बाह्य पक्षाच्या हल्ल्याला प्रत्युत्तर देण्यासाठी परस्पर संरक्षणास सहमती देतात.
NATO च्या शांतता कार्यक्रमात अतिरिक्त 20 देश सहभागी होतात, इतर 15 देश संस्थागत संवाद कार्यक्रमात सहभागी होतात. 2020 मध्ये सर्व NATO सदस्यांचा एकत्रित लष्करी खर्च जागतिक नाममात्र एकूण 57% पेक्षा जास्त आहे. सदस्यांनी मान्य केले की 2024 पर्यंत त्यांच्या GDP च्या किमान 2% लक्ष्य संरक्षण खर्च गाठणे किंवा राखणे हे त्यांचे उद्दिष्ट आहे.
फेब्रुवारी 2022 मध्ये युक्रेनवर आक्रमण करण्यापूर्वी, सदस्य नसलेल्या रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी मागणी केली होती की NATO ने 1990 च्या बेकर-गोर्बाचेव्ह करारानुसार युक्रेन, जॉर्जिया किंवा मोल्दोव्हा यांना सदस्य म्हणून मान्यता देऊ नये, पण ही अट नाटोने नाकारली.
NATO च्या शांतता कार्यक्रमात अतिरिक्त 20 देश सहभागी होतात, इतर 15 देश संस्थागत संवाद कार्यक्रमात सहभागी होतात. 2020 मध्ये सर्व NATO सदस्यांचा एकत्रित लष्करी खर्च जागतिक नाममात्र एकूण 57% पेक्षा जास्त आहे. सदस्यांनी मान्य केले की 2024 पर्यंत त्यांच्या GDP च्या किमान 2% लक्ष्य संरक्षण खर्च गाठणे किंवा राखणे हे त्यांचे उद्दिष्ट आहे.
इतिहास
1949 मध्ये United States, Belgium, Netherlands, Luxembourg, France, the United Kingdom, Canada, Portugal, Italy, Norway, Denmark आणि Iceland हे त्याचे सदस्य होते. 18 फेब्रुवारी 1952 रोजी ग्रीस आणि तुर्की देखील सामील झाले.
9 मे 1955 रोजी जेव्हा पश्चिम जर्मनी संघटनेत सामील झाले तेव्हा नॉर्वेचे परराष्ट्र मंत्री हॅल्वर्ड लॅन्गे यांनी “आपल्या खंडाच्या इतिहासातील एक निर्णायक वळण” असे वर्णन केले होते. याचा परिणाम म्हणजे 14 मे 1955 रोजी सोव्हिएत युनियन आणि त्याच्या उपग्रह राज्यांनी नाटोला प्रतिसाद म्हणून स्वाक्षरी केलेला वॉर्सा करार. उपग्रह राज्य हा अधिकृतपणे स्वतंत्र देश आहे जो दुसर्‍या देशाद्वारे जोरदारपणे प्रभावित किंवा नियंत्रित आहे.
1999 मध्ये शीतयुद्धानंतर हंगेरी, झेक प्रजासत्ताक आणि पोलंड हे तीन माजी कम्युनिस्ट देश नाटोमध्ये सामील झाले. 29 मार्च 2004 रोजी आणखी सात उत्तर युरोपीय आणि पूर्व युरोपीय देश नाटोमध्ये सामील झाले: एस्टोनिया, लॅटव्हिया आणि लिथुआनिया तसेच स्लोव्हेनिया, स्लोव्हाकिया, बल्गेरिया आणि रोमानिया.
क्रोएशिया आणि अल्बेनियाला 3 एप्रिल 2008 रोजी नाटो सदस्यत्वाचे आमंत्रण मिळाले. मॅसेडोनिया प्रजासत्ताकाला एकमेव सशर्त आमंत्रण मिळाले कारण ग्रीसच्या नावाच्या विवादामुळे ग्रीसने त्याला विटो केले होते.
Montenegro 5 जून 2017 रोजी सामील झाला. विवाद संपवण्यासाठी त्याचे नाव बदलून, North Macedonia 27 मार्च 2020 रोजी NATO मध्ये सामील झाला आणि त्याचा 30 वा सदस्य झाला. 8 सप्टेंबर 2020 रोजी आयर्लंड अधिकृतपणे NATO मध्ये निरीक्षक म्हणून सामील झाले.
हे सुद्धा वाचा –
