जेव्हा तुम्ही ऑनलाइन खाते तयार करता आणि तुमचा नंबर टाकता तेव्हा तुमच्या नंबरवर काही अंकी पासवर्ड येतो, ज्याला आपण OTP म्हणतो. ही सुविधा आज सरकारी सेवांमध्ये खाते पडताळणी करण्यासाठी वापरली जात आहे. पण आजही अनेकांना हे माहीत नाही की, हा काही अंकी क्रमांक OTP म्हणजे काय आणि ओटीपी अधिक सुरक्षित का आहे, त्यामुळे या लेखात आपण या विषयावर सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत.
OTP म्हणजे काय
OTP, ज्याचा Long Form हा One Time Password आहे, हा एक प्रकारचा पासवर्ड आहे जो काही काळ (मिनिटे किंवा तास) वैध असतो. प्रत्येक वेळी तुमच्या फोनमध्ये OTP येतो तो वेगळा असतो. त्याचा उद्देश माहितीचे संरक्षण करणे हा आहे. उदाहरणार्थ, जर तुम्ही ऑनलाइन पेमेंट केले असेल, तर त्या वेळी मिळालेला OTP पुढील पेमेंटसाठी योग्य नसेल. अशा प्रकारे प्रत्येक वेळी सिस्टम तुम्हाला नवीन OTP पाठवते.
याचा अर्थ तुम्ही जिंकल्यानंतर तुम्ही व्यवहार कराल, जितक्या वेळा तुम्हाला नवीन OTP पाहण्यास मिळेल. जुना OTP टाकून तुम्ही त्याचा वापर करू शकणार नाही. याचा अर्थ असा की तुमच्या बँक खात्याव्यतिरिक्त, ते इतर सोशल मीडिया खात्यांचेही मोठ्या प्रमाणात संरक्षण करते. यामुळेच बँकेशिवाय अनेक सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म, गुगल, ई-कॉमर्स वेबसाइट्स इत्यादी त्याचा पुरेपूर वापर करत आहेत.
OTP चे महत्व आणि वापर
आजच्या डिजिटल युगात प्रत्येकजण इंटरनेटशी जोडलेला आहे आणि लोक त्यांच्या सेवेसाठी इंटरनेटची सुविधा वापरतात. म्हणजे तुम्हाला जे काही जाणून घ्यायचे आहे ते तुम्ही लगेच Google करून पाहू शकता. तुम्हाला काही विकत घ्यायचे असेल, तर आधी इंटरनेटवरील रिव्ह्यू, किंमत पाहून खरेदी करता. यामुळेच प्रत्येकजण इंटरनेट किंवा डिजिटल सेवेवर अवलंबून आहे.
या डिजिटल सेवांमध्ये Online Shopping आणि ऑनलाइन खाते पडताळणीचा समावेश आहे. OTP या दोन मुख्य कारणांसाठी वापरला जातो. जर तुम्ही काही ऑनलाइन खरेदी केली असेल, तर पेमेंटसाठी कार्ड डिटेल्स दिल्यानंतर, बँकेच्या सर्व्हरवरून तुमच्या सत्यापित मोबाइल नंबरवर जो कोड येतो त्याला OTP म्हणतात. हा कोड टाकूनच तुमचे पेमेंट पूर्ण होते.
दुसरा मुख्य वापर खाते पडताळणीसाठी (Account Verification) आहे. तुम्ही कोणत्याही सोशल मीडिया वेबसाइटवर किंवा सरकारी साइटवर तुमचे खाते तयार केल्यास, त्या वेळी तुमच्या ओळखीची पुष्टी करण्यासाठी, ती साइट तुम्हाला तिच्या सर्व्हरवरून एक OTP पाठवते, जी ती साइट टाकून तुमची ओळख सत्यापित करते. आजकाल आधार कार्डपासून गुगलपर्यंत सर्वत्र ओटीपी कोड वापरला जात आहे.
ओटीपी अधिक सुरक्षित का आहे
जेव्हा तुम्ही कोणत्याही सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर तुमचे खाते उघडता. मग बहुतेक लोक सामान्य वापरकर्तानाव आणि सोपे पासवर्ड ठेवून निघून जातात. यामुळे कोणीही तुमचे खाते हॅक करू शकते किंवा उघडू शकते. सोशल मीडियाच्या सुरुवातीच्या काळात, बरेच लोक त्यांचा पासवर्ड, वाढदिवस किंवा फोन नंबर ठेवत असत, ज्यामुळे त्यांचे खाते कधीकधी हॅक होते.
पण आता लोक अधिक जागरूक झाले आहेत. बहुतेक लोक त्यांचा पासवर्ड कोणालाच उघड करत नाहीत, ही खूप चांगली गोष्ट आहे. परंतु काहीवेळा तुम्ही तुमचा पासवर्ड टाकून विसरलात, तर तुमचे खाते परत मिळवण्यासाठी तुम्हाला खाते रीसेट करावे लागेल. त्यामुळे ही रीसेट क्रिया केवळ OTP मुळे केली जाते. तुम्हाला त्यात ‘Forget Password’ नावाचा पर्याय मिळेल. ज्या ओटीपीद्वारे तुमच्या नंबरवर येतो, तो टाकून तुम्ही तुमचे खाते रीसेट करू शकता.
हे सुद्धा वाचा-
