प्रधानमंत्री मुद्रा योजना (PMMY) ही भारत सरकारची एक प्रमुख योजना आहे जी 8 एप्रिल 2015 रोजी माननीय पंतप्रधानांनी सुरू केली होती. या योजनेचे उद्दिष्ट नॉन-कॉर्पोरेट, नॉन-कॉर्पोरेट लोकांना 10 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज उपलब्ध करून देण्याचे आहे. – उत्पादन, प्रक्रिया, व्यापार किंवा सेवा क्षेत्रातील लहान/सूक्ष्म उद्योग. ही कर्जे PMMY अंतर्गत MUDRA कर्ज म्हणून वर्गीकृत केली जातात आणि विविध वित्तीय संस्था जसे की व्यावसायिक बँका, प्रादेशिक ग्रामीण बँका, लघु वित्त बँका, सूक्ष्म वित्त संस्था आणि बिगर बँकिंग वित्तीय कंपन्या देतात.
ही योजना भारतामध्ये पिरॅमिड विभागाच्या तळाच्या आर्थिक आणि सामाजिक विकासासाठी भागीदार संस्थांच्या सहकार्याने समावेशक, शाश्वत आणि मूल्य-आधारित उद्योजकीय संस्कृती निर्माण करण्याच्या दृष्टीकोनावर आधारित आहे. आर्थिक समावेशनाला प्रोत्साहन देणे आणि देशात रोजगाराच्या संधी निर्माण करणे हे या योजनेचे उद्दिष्ट आहे.
प्रधानमंत्री मुद्रा योजना: फायदे आणि वैशिष्ट्ये
योजनेचे फायदे आणि वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत.
- या योजनेत बिगरशेती क्षेत्रातील सूक्ष्म आणि लघु उद्योगांच्या उत्पन्न-उत्पादक क्रियाकलापांसाठी रु. 10 लाखांपर्यंतचे कर्ज समाविष्ट आहे¹.
- लाभार्थी सूक्ष्म युनिट/उद्योजकांच्या वाढीचा/विकासाचा टप्पा आणि निधीच्या गरजा दर्शवण्यासाठी ‘शिशू’, ‘किशोर’ आणि ‘तरुण’ या तीन उत्पादनांतर्गत कर्जांचे वर्गीकरण केले जाते.
- शिशू: रु 50000/- पर्यंत कर्ज कव्हरिंग
- किशोर: रु 50001 ते रु 500000/- कर्ज कव्हर
- तरुण: रु. 500001 ते रु. 1000000/-
- कर्ज देणाऱ्या संस्थेच्या धोरणात्मक निर्णयानुसार व्याजदर आकारले जातात. तथापि, अंतिम कर्जदारांना आकारला जाणारा व्याजदर वाजवी असेल.
- शिशू कर्जासाठी आगाऊ फी/प्रोसेसिंग शुल्क बहुतेक बँकांनी माफ केले आहे.
- कर्जदार योजनेअंतर्गत तारणमुक्त कर्ज घेऊ शकतात².
- कर्जदार वर नमूद केलेल्या कोणत्याही कर्ज देणाऱ्या संस्थांशी संपर्क साधू शकतात किंवा www.udyamimitra.in या पोर्टलद्वारे ऑनलाइन अर्ज करू शकतात.
- ही योजना विविध एजन्सींमार्फत कर्जदारांना प्रशिक्षण, कौशल्य विकास, विपणन सहाय्य इत्यादी सारख्या समर्थन सेवा देखील प्रदान करते.
प्रधानमंत्री मुद्रा योजना: पात्रता आणि अर्ज प्रक्रिया
योजनेअंतर्गत कर्ज मिळविण्यासाठी पात्रता निकष आणि अर्ज प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:
- पात्र कर्जदारांमध्ये व्यक्ती, मालकी संस्था, भागीदारी संस्था, खाजगी मर्यादित कंपन्या, सार्वजनिक मर्यादित कंपन्या आणि इतर कोणत्याही कायदेशीर स्वरूपाचा समावेश आहे.
- अर्जदार कोणत्याही बँक किंवा वित्तीय संस्थेचा डिफॉल्टर नसावा आणि त्याचा क्रेडिट ट्रॅक रेकॉर्ड समाधानकारक असावा.
- प्रस्तावित क्रियाकलाप करण्यासाठी वैयक्तिक कर्जदारांकडे आवश्यक कौशल्ये/अनुभव/ज्ञान असणे आवश्यक असू शकते. शैक्षणिक पात्रतेची आवश्यकता, जर काही असेल तर, प्रस्तावित क्रियाकलापाचे स्वरूप आणि त्याची आवश्यकता यावर आधारित मूल्यांकन करणे आवश्यक आहे.
- कर्जदार खालीलपैकी एक पर्याय निवडून www.udyamimitra.in पोर्टलद्वारे ऑनलाइन अर्ज करू शकतो:
- नवीन उद्योजक/ विद्यमान उद्योजक/ स्वयंरोजगार व्यावसायिक
- कर्जदार बँक, NBFC, MFI इत्यादींच्या जवळच्या शाखा कार्यालयात देखील जाऊ शकतो आणि आयडी पुरावा, पत्ता पुरावा, व्यवसाय पुरावा, उत्पन्नाचा पुरावा इत्यादी आवश्यक कागदपत्रांसह कर्ज अर्ज भरू शकतो.
- कर्ज देणाऱ्या संस्थेद्वारे त्यांच्या अंतर्गत मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार आणि नियमांनुसार कर्ज अर्जावर प्रक्रिया केली जाईल. कर्ज मंजूरी आणि वितरण कर्ज देणाऱ्या संस्थेद्वारे थेट कर्जदाराच्या खात्यात केले जाईल.
निष्कर्ष
प्रधानमंत्री मुद्रा योजना ही एक योजना आहे जी भारतातील सूक्ष्म उद्योगांना सहज कर्ज उपलब्ध करून देते. लाखो उद्योजकांपर्यंत पोहोचण्यात आणि त्यांच्या व्यवसायांना पाठिंबा देण्यात ही योजना यशस्वी झाली आहे. 31 मार्च 2018 पर्यंत, PMMY अंतर्गत त्याच्या स्थापनेपासून 2.5 लाख कोटी रुपयांपेक्षा जास्त रकमेची 48 कोटींहून अधिक कर्जे मंजूर करण्यात आली आहेत. या योजनेने देशातील आर्थिक समावेशन आणि रोजगार निर्मितीलाही हातभार लावला आहे.
संदर्भ (Reference):
(1) Pradhan Mantri Mudra Yojana – myScheme. https://www.myscheme.gov.in/schemes/pmmy
(2) Mudra – Micro Units Development & Refinance Agency Ltd. https://mudra.org.in/
(3) Mudra. https://mudra.org.in/mudra-kahaniyaan-v2/women.html
कदाचित तुम्हाला या योजना आवडतील:
