आपण या आर्टिकल मध्ये महाराष्ट्रातील समाजसुधारक रघुनाथ धोंडो कर्वे (1882-1953) यांची संपूर्ण माहिती सोप्या मराठी भाषेत जाणून घेणार आहोत. जर तुम्हाला Raghunath Dhondo Karve बद्दल पुरेशी माहिती नसेल तर नक्की हे आर्टिकल पूर्ण वाचा.
रघुनाथ धोंडो कर्वे कोण होते (माहिती मराठी)
रघुनाथ धोंडो कर्वे हे गणिताचे प्राध्यापक आणि महाराष्ट्र, भारतातील समाजसुधारक होते. 1921 मध्ये मुंबईतील जनसामान्यांसाठी कुटुंब नियोजन आणि जन्म नियंत्रण सुरू करण्यात ते अग्रणी होते. त्यांनी पुरुषांइतकेच लैंगिक/संवेदनशील आनंद अनुभवण्याच्या स्त्रियांच्या अधिकाराची वकिली केली आणि सामाजिक आरोग्य आणि लैंगिक शिक्षणावर मासिक मासिक प्रकाशित केले.
सुरुवातीचे जीवन आणि शिक्षण
रघुनाथ यांचा जन्म 14 जानेवारी 1882 रोजी महाराष्ट्रातील रत्नागिरी जिल्ह्यातील मुरुड या किनारी शहरामध्ये झाला. ते एका चित्पावन ब्राह्मण कुटुंबातील होते आणि भारतरत्न महर्षी धोंडो केशव कर्वे, महिला कल्याण आणि शिक्षणासाठी कार्य करणारे प्रसिद्ध समाजसुधारक यांचे ते ज्येष्ठ पुत्र होते. 1891 मध्ये बाळंतपणात त्यांची आई राधाबाई मरण पावली, जेव्हा ते नऊ वर्षांचे होते.
रघुनाथचे प्राथमिक शिक्षण मुरुड येथे झाले आणि नंतर उच्च शिक्षणासाठी ते पुण्यात आले. न्यू इंग्लिश स्कूल आणि फर्ग्युसन कॉलेजमध्ये त्यांनी शिक्षण घेतले, जिथे त्यांनी गणितात प्रावीण्य मिळवले. 1899 मध्ये झालेल्या मॅट्रिकच्या परीक्षेत तो पहिला आला आणि 1904 मध्ये त्याने बॅचलर ऑफ आर्ट्सची पदवी मिळवली. त्याने पॅरिसमधून डिप्लोम डी’एट्यूड्स सुपरिअर्स देखील मिळवले.
प्राध्यापक आणि समाजसुधारक म्हणून करिअर
रघुनाथ यांनी मुंबईतील विल्सन कॉलेजमध्ये गणिताचे प्राध्यापक म्हणून आपल्या व्यावसायिक कारकिर्दीला सुरुवात केली. तथापि, जेव्हा त्याने कुटुंब नियोजन, लोकसंख्या नियंत्रण, आणि पुरुषांइतकेच लैंगिक/संवेदनशील आनंद अनुभवण्याचा स्त्रियांचा हक्क याबद्दल आपले मत जाहीरपणे व्यक्त करण्यास सुरुवात केली तेव्हा कॉलेजच्या पुराणमतवादी ख्रिश्चन प्रशासकांनी त्याला प्राध्यापकपदाचा राजीनामा देण्यास सांगितले.
त्यानंतर त्यांनी वरील कारणांसाठी स्वतःला वाहून घेतले. स्वतःच्या पुढाकाराने, त्यांनी 1921 मध्ये भारतात पहिले गर्भनिरोधक क्लिनिक सुरू केले, त्याच वर्षी लंडनमध्ये पहिले जन्म नियंत्रण क्लिनिक उघडले. त्यांनी गर्भनिरोधकांचे वाटप केले आणि लोकांना त्यांचे उपयोग आणि फायदे याबद्दल शिक्षित केले. त्यांनी पुरुषांद्वारे जबाबदार पालकत्व, स्त्री-पुरुष समानता आणि महिला सक्षमीकरणाचाही प्रचार केला.
त्यांनी या विषयांवर अनेक पुस्तके प्रकाशित केली, जसे की 1923 मध्ये ‘संततिनियमन आचार आणि विचार’, 1927 मध्ये ‘गुप्तरोगपासुन बचाव’ आणि ‘आधुनिक कामशास्त्र’, ‘आधुनिक अहर्षशास्त्र’ 1938 मध्ये, आणि 1940 मध्ये ‘वैश्य व्यवहार’. त्यांनी 1946 मध्ये ‘Parischya Ghari’ आणि 1940 मध्ये ’13 गोष्टी’ यांसारखी पुस्तकेही लिहिली.
समाज स्वास्थ: सामाजिक आरोग्यावरील मासिक
रघुनाथ यांचे सर्वात उल्लेखनीय योगदान म्हणजे सामाजिक आरोग्य (सामाजिक आरोग्य) या मराठी मासिकाचे प्रकाशन हे जुलै 1927 ते ऑक्टोबर 1953 मध्ये त्यांच्या मृत्यूपर्यंत सुरू झाले. या मासिकात त्यांनी गर्भनिरोधकांच्या वापराद्वारे लोकसंख्या नियंत्रणाद्वारे समाजाच्या कल्याणाच्या समस्यांवर सतत चर्चा केली. जेणेकरून अवांछित गर्भधारणा आणि प्रेरित गर्भपात टाळता येईल. त्यांनी जनतेला लैंगिक शिक्षण देखील दिले आणि लैंगिकतेबद्दल प्रचलित निषिद्ध आणि मिथकांना आव्हान दिले.
त्याने आपल्या नियतकालिकात काही मूलगामी विचार व्यक्त केले. त्यांच्या विचार आणि लेखनासाठी त्यांना समाजातील सनातनी वर्गाकडून खूप विरोध आणि टीकेचा सामना करावा लागला. त्याच्यावर अनैतिक, अश्लील आणि तरुणांना भ्रष्ट केल्याचा आरोप होता. त्याच्यावर अनेक वेळा अश्लीलतेसाठी खटला भरण्यात आला होता, परंतु त्यांनी जागृती आणि प्रबोधनाचा प्रसार करण्याचे आपले ध्येय कधीही सोडले नाही.
वारसा आणि ओळख
रघुनाथ धोंडो कर्वे यांचे १४ ऑक्टोबर १९५३ रोजी वयाच्या ७१ व्या वर्षी निधन झाले. त्यांच्या पश्चात पत्नी मालती रघुनाथ कर्वे आणि तीन मुले असा परिवार आहे. त्यांचे पुत्र दिनकर कर्वे यांनी 1978 पर्यंत समाजस्वास्थ्य प्रकाशनाचे कार्य चालू ठेवले.
रघुनाथ कर्वे हे एक द्रष्टे होते ज्यांनी यथास्थितीला आव्हान देण्याचे धाडस केले आणि सामाजिक परिवर्तनाचा पुरस्कार केला. ते भारतातील कुटुंब नियोजन आणि लैंगिक शिक्षणाचे प्रणेते होते. त्यांनी गणित, पोषण आणि साहित्य या क्षेत्रातही योगदान दिले.
हे सुद्धा वाचा –
