आपण या आर्टिकल मध्ये महाराष्ट्रातील साहित्यिक राम गणेश गडकरी (26 May 1885 – 23 January 1919) यांची संपूर्ण माहिती सोप्या मराठी भाषेत जाणून घेणार आहोत. जर तुम्हाला Ram Ganesh Gadkari यांच्याबद्दल पुरेशी माहिती नसेल तर नक्की हे आर्टिकल पूर्ण वाचा.
राम गणेश गडकरी कोण होते
राम गणेश गडकरी हे महाराष्ट्राचे महान विनोदी, प्रतिभावान कवी आणि महान नाटककार होते. राम गणेश गडकरी यांचे टोपणनाव गोविंदाग्रज (Govindagraj) होते. गोविंदाग्रज यांचा जन्म 26 मे 1885 रोजी गुजरातमधील नवसारी जिल्ह्यातील गणदेवी येथे झाला. मराठी साहित्यात त्यांना मानाचे स्थान मिळाले आहे. ‘प्रतिभेचा सम्राट’ या शब्दांनी त्याचा गौरव केला जातो.
प्रारंभिक जीवन (Early Life)
राम गणेश गडकरी यांचे दोनदा लग्न झाले होते. त्यांची पहिली पत्नी सीताबाई हिने त्यांचा त्याग केला होता, जरी काही समकालीन लोकांचा असा विश्वास आहे की तिनेच त्यांचा त्याग केला होता. त्यांची दुसरी पत्नी रमा त्यांच्यापेक्षा 17 वर्षांनी लहान होती परंतु हे देखील फार आनंदी वैवाहिक जीवन नव्हते. वैवाहिक सुख आपल्या वाट्याला येणार नाही हे समजल्यावर गडकरी खूप निराश झाले.
राम गणेश गडकरी अवघे 34 वर्षे जगले. 1911 ते 1998 हा त्यांचा लेखन काल अवघ्या सहा-सात वर्षांचा होता, मात्र एवढ्या कमी कालावधीत त्यांच्या लेखनाने मराठी रसिकांच्या मनात एक अनोखी मोहिनी निर्माण करून मराठी साहित्यात ‘क्रांतिकारक पर्व’ निर्माण केले आहे. गडकरी हे विपुल लेखक, कवी आणि विनोदकार होते. नाटककार म्हणून ते प्रचंड लोकप्रिय झाले.
Ram Ganesh Gadkari यांची ‘एकच प्याला’, ‘भावबंधन’, ‘पुण्यप्रभाव ‘ इत्यादी नाटके मराठी रंगभूमीवर खूप यशस्वी झाली आहेत. त्यांच्या नाटकांमध्ये भाषेचे सौंदर्य, भावनिक प्रसंगांची निर्मिती, उत्तम सर्जनशीलता आणि विलक्षण प्रतिभा पाहायला मिळते.
गडकरींच्या नाटकांतील आकर्षक संवाद हे त्यांचे विशेष बलस्थान मानले जाते. गडकरींनी ‘गोविंदाग्रज’ नावाने कविता लिहिल्या आहेत. त्यांनी लिहिलेल्या प्रेमकविता विशेष प्रसिद्ध आहेत.
गडकरी यांचे साहित्य क्षेत्रातील कार्य (Literary Works of Ram Ganesh Gadkari)
अयशस्वी प्रेमातील निराशेची भावना त्यांनी आपल्या कवितांमध्ये अतिशय उत्कटतेने व्यक्त केली आहे. त्यांच्या कवितांमध्ये कल्पनाशक्ती आणि कोमल सौंदर्याचा विलास दिसून येतो. ‘क्षण एक पुरे प्रेमाचा वर्षाव पडो मरणांचा’ असं लिहिणाऱ्या या कवीला ‘प्रेमाचा शाहीर’ म्हणतात. त्यांनी विनोदी कविताही लिहिल्या आहेत. केशवसुतांच्या कवितेचा गडकरींवर विशेष प्रभाव होता.
त्यांची ‘दसरा ‘ ही कविता केशवसुतांच्या ‘तुतारी’च्या मार्गावर आहे, तर त्यांची ‘मुरली’ ही कविता केशवसुताच्या ‘झपूर्झा’च्या वळणावर आहे. काव्याच्या क्षेत्रात ते केशवसुताचे खरे शिष्य होते. विनोदी लेखक म्हणूनही गडकरींनी मराठी साहित्यात विलक्षण यश संपादन केले आहे. त्यांचा ‘सुपूर्ण बाळकाराम’ हा विनोदी लेखांचा संग्रह प्रसिद्ध आहे. मात्र, या काव्यसंग्रहाबरोबरच त्यांनी त्यांच्या नाटकांचाही विनोदासाठी वापर केला आहे.
Ram Ganesh Gadkari यांच्या काही नाटकांमध्ये विनोदाची भूमिका महत्त्वाची आहे. त्यांच्या नाटकांमध्ये मध्यवर्ती पात्रांची भर पडल्यामुळे काही विनोदी पात्रेही रंगमंचावर खूप लोकप्रिय झाली.
गडकरी स्वत:ला मिस्टर कृ. कोल्हटकरांचे शिष्य म्हटले असले तरी त्यांचा विनोद पूर्णपणे स्वतंत्र आणि उच्च दर्जाचा होता. गडकरींच्या नाटकातून आणि कवितांप्रमाणेच त्यांची विनोदी प्रतिभाही प्रकट होते.
गडकन्यांच्या लेखनशैलीमध्ये कल्पनाशक्तीची विलक्षण विलासिता, शब्दांची मार्मिक निवड आणि भावनेची उत्कटता या गुणांचा संगम पाहायला मिळतो. हशिमरस, करुणरस, रुद्रारस इत्यादी रसांचा वापर त्यांच्या साहित्यात तितक्याच प्रभावीपणे करण्याचे विलक्षण कौशल्य त्यांनी आत्मसात केले होते. गडकरींच्या लेखनाचे आणखी एक वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांच्या लेखनात अप्रतिम वक्तृत्व विखुरलेले आहे.
“जोपर्यंत जगण्यासारखं काही आहे तोपर्यंत मरण्यात मजा आहे, पाणी चंचल आहे; पण मन पाण्यापेक्षा चंचल आहे; पुरुष हा परमेश्वराचा महिमा आहे; पण स्त्री ही परमेश्वराची मूर्ती आहे.” अशी मनाला भिडणारी सुभाषिते गडकन्यांच्या साहित्यात सर्वत्र आढळतात. थोडक्यात, मराठी साहित्यविश्व समृद्ध आणि समृद्ध करण्यात राम गणेश गडकरी यांचे योगदान अत्यंत महत्त्वाचे आहे. राम गणेश गडकरी यांचे 23 जानेवारी 1919 रोजी निधन झाले.
राम गणेश गडकरी यांच्या कविता
राम गणेश गडकरी कवितांची पार्श्वभूमी एक-दोन परिच्छेदात सांगायचे आणि नंतर कविता सादर करायचे. ‘राजहंस माझा निजला’ या कवितेत गडकरींनी एका आईच्या मनाची अवस्था सांगितली आहे जेव्हा तिचे मूल मरत असते. त्या कवितेचा परिचयात्मक परिच्छेद वाचून कवितेमध्ये प्रवेश करण्याचा एक विशिष्ट मूड तयार होतो.
कविता लिहिण्यासाठी गडकरींनी गोविंदाग्रज हे टोपणनाव घेतले. त्यांनी एकच प्याला, भावबंधन, पुण्यप्रभाव, प्रेमसंन्यास, राजसंन्यास इत्यादी नाटके सादर केली. वाग्वैजयंती हा काव्यसंग्रह आहे आणि संपूर्ण बाळकाराम हा विनोदी निबंधांचा संग्रह आहे.
हे सुद्धा वाचा –
