समाजांतर्गत आणि समाजांमधील संघर्ष हे मानवी इतिहासाचे प्रमुख वैशिष्ट्य असले तरी, सर्व समाजामध्ये किमान अलीकडच्या काळात सुसंवाद, शांतता आणि समृद्धीचे जग प्रस्थापित करण्याच्या प्रयत्न सुरू आहे. आपण या लेखात समाज म्हणजे काय आणि समाजाची व्याख्या व वैशिष्ट्ये बघणार आहोत.
समाज म्हणजे काय
समाज म्हणजे लोकांचा एक समूह आहे जो इतर गटांशी त्यांच्या आतील लोकांपेक्षा कमी संवाद साधतो. समाजातून येणाऱ्या लोकांमध्ये एकमेकांबद्दल आपुलकी आणि सहानुभूती असते. जगातील सर्व समाज वेगवेगळे विधी पाळतात, आपली वेगळी ओळख निर्माण करतात. समाज हा एक मोठा समूह आहे ज्यामध्ये एकापेक्षा जास्त व्यक्तींचा समुदाय असतो ज्यामध्ये सर्व व्यक्ती मानवी क्रियाकलाप करतात. मानवी क्रियाकलापांमध्ये आचार, सामाजिक सुरक्षा आणि निर्वाह इत्यादी क्रियांचा समावेश होतो.
समाज हा व्यक्तींचा समूह असतो, ज्यात सामान्य स्वारस्य असते आणि त्यांची विशिष्ट संस्कृती आणि संस्था असू शकतात. धार्मिक, परोपकारी, सांस्कृतिक, वैज्ञानिक, राजकीय, देशभक्ती किंवा इतर हेतूंसाठी एकत्र जोडलेल्या लोकांचा संघटित गट देखील समाज मानला जाऊ शकतो.
मानव हा मूलत: सामाजिक प्राणी आहे, त्याला इतरांशी जवळीक साधण्याची इच्छा आणि गरज असते. कुटुंबापासून सुरुवात करून, मानवी जीवन हे शारीरिक, मानसिक आणि आध्यात्मिक गोष्टींचे परस्परावलंबन आणि सामायिकरण आहे. नागरिकत्व, हक्क आणि नैतिकता या संदर्भात समाजाचा विचार केला जातो. कोणत्याही समाजातील सदस्यांची एकमेकांना मदत करण्याच्या तयारीची ताकद आणि ऐक्याचे मोजमाप करणे याला सामाजिक भांडवल म्हणता येईल.
व्याख्या
विद्वानांनी समाजाच्या वेगवेगळ्या व्याख्या दिल्या आहेत:
- ग्रीन – समाज हा खूप मोठा समूह आहे ज्याचा कोणीही सदस्य होऊ शकतो. समाज हा लोकसंख्या, संघटना, काळ, स्थळ आणि आवडींनी बनलेला असतो.
- एडम स्मिथ – माणसाने परस्पर फायद्यासाठी घेतलेला कृत्रिम म्हणजे समाज.
- डॉ. जेम्स – माणसाच्या शांतीपूर्ण संबंधांच्या स्थितीचे नाव समाज आहे.
- प्रा. गिडिंग्स – समाज स्वतःच एक संघ आहे, ती एक संस्था आहे आणि कार्यपद्धतींचा योग आहे ज्यामध्ये सहकारी व्यक्ती एकमेकांशी संबंधित आहेत.
- प्रा. मॅकआयव्हर – समाज म्हणजे माणसाने प्रस्थापित केलेले असे संबंध, जे त्याला प्रस्थापित करायला भाग पाडावे लागतात.
समाजाची वैशिष्ट्ये
समाजाची काही वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
- एकापेक्षा जास्त सदस्य
- खास संस्कृती
- प्रादेशिकता
- सामाजिक संबंधांची श्रेणी
- कामगार जिल्ह्याच्या विभाजनात समाजसेवेसाठी, कुणाला तरी मदत करण्यासाठी पुरावे लागतात.
- सामाजिक सहकार्य
- सामूहिक कार्य
हे सुद्धा वाचा –
.
