Vikari and Avikari Shabd in Marathi Grammer: मराठी व्याकरणामध्ये ‘विकारी व अविकारी शब्द’ हा अतिशय महत्वाचा भाग आहे. त्यामुळे आपण या लेखात विकारी व अविकारी शब्द म्हणजे काय आणि ते आपण कश्या प्रकारे ओळखावे, हे पाहूया.
वाक्य हे शब्दांनी बनलेले असते हे खरे. पण, वाक्यात हे जे शब्द येतात ते त्यांच्या मूळ स्वरूपात जसेच्या तसे ठेवले जात नाहीत. वाक्य होण्यासाठी त्यांच्या रूपात केव्हा केव्हा आपण बदल करतो. असा बदल सर्वच शब्दांच्या रूपात होत नाहीत. काही शब्दांच्या रूपात बदल होतो तर काही शब्द मुळी बदलतच नाहीत. शब्दांच्या रूपात बदल होतो केव्हा ? तर शब्दांचे लिंग किंवा वचन बदलते तेव्हा किंवा विभक्तीचे प्रत्यय लागतात तेव्हा शब्दांच्या कोणत्या जातीत असा बदल होतो ते आपण पाहू.
| शब्दाची जात | पुल्लिंग | स्त्रिलिंग | अनेकवचन | विभक्ती |
| नाम सर्वनाम विशेषण क्रियापद | मुलगा तो चांगला गातो | मुलगी ती चांगली गाते | मुलगे ते चांगले गातात | मुलांना त्यांना चांगल्याना गाण्याने |
नाम, सर्वनाम, विशेषण व क्रियापद या चार शब्दांच्या जातीत लिंग, वचन व विभक्ती यांच्यामुळे बदल होतो; पण पुढील शब्द पाहा.
- आता, उदईक, येथे, इकडे (क्रियाविशेषणे)
- मागे, पुढे, करिता , साठी (शब्दयोगी)
- आणि, अथवा, परंतु, म्हणून (उभयान्वयी)
- अरेरे, शाब्बास, अबब, ओहो (केवलप्रयोगी)
विकारी व अविकारी शब्द म्हणजे काय
शब्दांच्या या चार जातींत लिंग, वचन किंवा विभक्ती यांमुळे बदल होत नाही. बदल होणे याला व्याकरणात ‘ विकार ‘ असे म्हणतात. शब्दांच्या आठ जातींपैकी नाम, सर्वनाम, विशेषण व क्रियापद ही चार ‘ विकारी ‘ आहेत म्हणजे बदलणारी आहेत. क्रियाविशेषण, शब्दयोगी, उभयान्वयी व केवलप्रयोगी ही चार ‘ अविकारी ‘ आहेत. म्हणजे त्यांच्या रूपात बदल होत नाही. विकारी व अविकारी यांना अनुक्रमे ‘ सव्यय ‘ व ‘ अव्यय ‘ असे म्हणतात.
हे सुद्धा वाचा –
